Verkiezingsblog: morgen stemmen, maar waarvoor?

Net afgestudeerd liep ik 19 jaar geleden stage bij de Europese Commissie en voelde ik me in Brussel ‘deel van een groter geheel’. Dat gevoel is nooit meer weggegaan en dreef me later opnieuw naar Brussel, nu met een gezin en 5 jaar lang. Terug in Den Haag neem ik u even mee naar dat grotere geheel: de Europese Unie.

Want de komende dagen mogen we samen met alle andere stemgerechtigde burgers van Europa weer naar de stembus. Dat zijn er zo’n 375 miljoen. We stemmen op kandidaten voor het Europees Parlement, de enige direct gekozen institutie van de EU. In Nederland stemmen we op Nederlandse partijen en Nederlandse kandidaten, in andere landen op dezelfde manier. Hoeveel zetels elk land mag verdelen, wordt bepaald aan de hand van het inwoneraantal, voor Nederlands komt dat neer op 26 zetels van de in totaal 751 zetels. Zo komen allerlei kleinere partijen in het Parlement die met elkaar gaan samenwerken in ‘partijfamilies’. Zo heb je onder meer de Liberalen met zowel VVD als D66, de Christendemocraten waarbij het CDA is aangesloten, en een fractie met anti-Europapartijen met daarbij ook de PVV.

Onze stem bepaalt dus direct hoe groot die fracties worden, en daarmee welke kant het met Europa opgaat. Want die partijfamilies maken samen met de Europese ministers de Europese wetgeving, waar ook veel Nederlandse bedrijven en organisaties mee te maken hebben. Daarnaast hebben de fracties verschillende opvattingen over allerlei thema’s die ons als burgers direct aangaan, zoals economische groei, milieu, veiligheid en migratie. Allemaal onderwerpen die voorbij gaan aan de grenspaaltjes. Omdat het Europees Parlement ook invloed heeft op de keuze van de voorzitter van de Europese Commissie, is onze stem morgen ook belangrijk voor de beslissing wie de nieuwe baas van Europa wordt. Vanuit de fracties zijn hiervoor kandidaten voorgedragen, de zogeheten ‘Spitzenkandidaten’, met dit keer daaronder twee Nederlanders: Frans Timmermans voor de Sociaaldemocraten en Bas Eickhout namens de Groenen. De Spitzenkandidaten van de grootste fracties maken de meeste kans om de post van voorzitter binnen te slepen, de beslissing is uiteindelijk aan de regeringsleiders.

Wat staat er op het spel?

Deze verkiezingen zijn in meerdere opzichten bijzonder te noemen. Ten eerste omdat dit de eerste Europese verkiezingen zijn waarbij één van de Lidstaten op het punt staat de club te verlaten, en ook nog één van de belangrijkste. Hoewel in veel Europese landen sterk nationalistische sentimenten leven heeft de chaos die de Brexit met zich mee heeft gebracht het ‘eruit stappen’ niet populairder gemaakt. De vele anti-Europese krantenkoppen die Europa de schuld geven van alles dat verkeerd gaat vertegenwoordigen dus niet altijd de heersende mening. Wat dat betreft moeten we de perceptie het niet laten winnen van de feiten zoals de Zweedse hoogleraar Hans Rosling ons voorhoudt in zijn verhelderende boek: ‘Factfulness’. In ons eigen land wijzen de laatste cijfers van het CBS op een steun van 80 % van de Nederlanders voor het EU-lidmaatschap. De vraag is dus niet zozeer óf we Europese samenwerking willen maar hoe dan en wat dan. Wat ooit begon als economische samenwerking omwille van vrede heeft vandaag de dag een totaal ander perspectief gekregen. De Europese Unie is op zoek naar een nieuwe identiteit.

Deze verkiezingen zijn ook bijzonder vanwege het tijdsgewricht waarin we ons bevinden. Als je kijkt naar wat er allemaal gaande is in de wereld dan staan we op een niet te onderschatten kruispunt. Geopolitiek, handel, energie en klimaat, extremisme, bedreiging van democratie en rechtsstaat, migratiestromen, voedsel en voedselveiligheid en niet te vergeten digitalisering: ze vragen Europa om een keuze te maken. De weg op van implosie, als Lidstaten terug naar onszelf en terug naar protectionisme? Of de weg inslaan van een zelfbewust Europa dat hard aan de slag gaat en zich niet laat leiden door wat andere continenten ondernemen? De weg van actie in plaats van reactie ten aanzien van China en Rusland? Of kiest Europa voor een tussenweg? Is er een tussenweg? Nu de vijand niet langer van binnen komt, maar de druk van buiten toeneemt met alle gevolgen van dien staat Europa voor compleet nieuwe vragen. Vragen die de komende dagen beantwoord kunnen worden door haar burgers.

In ons eigen land vechten pro- en contrageluiden om onze stem. Waar minister Hoekstra hamert op de keiharde noodzaak van een krachtig Europa en wijst op de macht die we hebben als grootste handelsblok ter wereld, wil Baudet liever achter de dijken blijven en de gulden terug. Bij hen beiden ontbreekt het niet aan inspiratie en enthousiasme, iets dat de Europese lijsttrekkers verweten werd te missen in hun televisiedebat. Maar in een identiteitscrisis is ‘begeisterung’ een lastige…is het nu niet eerst aan ons als kiezers om hen kleur op de wangen te geven?

Welke wet- en regelgeving kan het Europees Parlement goed- of afkeuren?

Europarlementariërs hebben een grote vinger in de pap als het gaat om Europees beleid. Het EP is op vrijwel alle terreinen medewetgever naast de Raad (van Ministers). Dat betekent dat Europarlementariërs moeten instemmen met de wetten en regels die de Europese Commissie en de Lidstaten willen invoeren. Wetsvoorstellen worden regelmatig door hen gewijzigd, aangescherpt en soms verworpen.

Ondersteuning bij belangenbehartiging?

Al vanaf de oprichting van Public Matters in 2001 zijn wij actief in Brussel, en met de recente opening van een eigen Brussels kantoor bieden we nog betere toegang tot de Europese besluitvormingsprocessen. Hierbij adviseren wij organisaties over de vormgeving van de juiste public affairs strategie en de meest effectieve uitvoering. Dit betreft onder andere de volgende activiteiten:

• In kaart brengen en duiden van relevante Europese beleidsontwikkelingen;
• Ontwikkelen van strategieën gericht op het beïnvloeden van (nieuw) Europees beleid;
• Positioneren organisaties richting beleidsmakers en andere spelers op Europees niveau;
• Formuleren van kernboodschappen ten behoeve van het Europese beleid- en wetgevingsproces;
• Realiseren van coalities tussen stakeholders met dezelfde belangen;
• Arrangeren van dialogen met de relevante Europese stakeholders.