PM Lobbyseminar 2017: Kansen voor lokale lobby

Onderzoek onder burgemeesters, wethouders en raadsleden laat zien dat de gemeentelijke lobby professioneler kan.

Lobbyisten spelen pas laat een rol in het gemeentelijke besluitvormingsproces. Slechts 7% van de lokale politici en bestuurders ziet hen als ‘agendasetter’.

Dit is één van de bevindingen uit het onderzoek ‘Lang leve de lokale lobby?!’ dat Joost Berkhout en Marcel Hanegraaff (beiden Universitair docent bij de afdeling Politicologie van de Universiteit van Amsterdam) in samenwerking met lobby-adviesbureau Public Matters, uitvoerden.

Op donderdag 26 oktober werd het onderzoek gepresenteerd tijdens het jaarlijkse lobbyseminar van Public Matters. In aanwezigheid van bijna 180 deelnemers aan het seminar werd vervolgens de uitkomst van het onderzoek besproken. Bijdragen werden geleverd door burgemeester van Utrecht en VNG-voorzitter Jan van Zanen, Michael Sijbom (manager externe relaties NAM en voormalig burgemeester Losser), Isabelle Diks (Kamerlid GroenLinks en voormalig wethouder in Leeuwarden) en Alex Kaat (senior adviseur Public Affairs Eneco).

Mismatch tussen lobbyisten en lokale politici & bestuurders 
Uit het onderzoek blijkt dat lokale lobbyisten effectiever kunnen opereren, blijkt ook uit het bestaan van een mismatch in onderwerpen waar belangengroepen voor lobbyen en waar lokale politici en bestuurders zich op richten. Lokale politici en bestuurders houden zich vooral actief bezig met zorg en ruimtelijke ordening, terwijl de grootste lobbyactiviteit zichtbaar is op de thema’s asiel en immigratie.

Anders dan op nationaal niveau, laten lokale politici en bestuurders zich veelal informeren door informele contacten. Slechts een derde van de informatie komt binnen via officiële kanalen, zoals ingeplande werkbezoeken, afspraken en inspraakavonden. PvdA, CU en SGP laten zich het meeste voeden door niet-geplande informele contacten. “Blijkbaar zijn in de lokale politiek de lijntjes met burgers kleiner, wat zich vertaalt naar meer contact tussen burgers en politici”, aldus de onderzoekers.

Andere bevindingen uit het onderzoek:

• Lokale politici en bestuurders onderhouden meer contacten met burgers dan met bedrijven. Op nationaal niveau is de ‘bedrijvenlobby’ juist dominanter.
• Net als op nationaal niveau zijn lokale politici en bestuurders geneigd contact te hebben met gelijkgestemden in plaats van ‘beleidsopponenten’. Op lokaal niveau praten politici en bestuurders van GroenLinks en SP vooral met lobbyisten met een soortgelijke opvatting.
• Lokale politici en bestuurders onderhouden voornamelijk contacten met lobbyisten voor voeling met het maatschappelijke debat en om draagvlak te creëren. Op nationaal niveau praten politici met derden om economische, juridische en technische argumenten te horen.

Inzicht in de lokale lobby is actueel en relevant 
De gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018 maken ‘de lokale lobby’ tot een actueel thema. Aanleiding voor dit onderzoek is de constatering dat de impact van lokale politiek toeneemt, maar dat er nog weinig bekend is over de mate waarin op dit bestuurlijke niveau wordt gelobbyd. ”We weten niet of de zorgen over bestuurlijke efficiëntie en gelijke toegang in belangenbehartiging op nationaal en EU-niveau van toepassing zijn in het lokale bestuur”, aldus UvA-onderzoeker Joost Berkhout.

Volgens Peter van Keulen, oprichter van lobby-adviesbureau Public Matters, is het onderzoek bedoeld om binnen de beroepsgroep meer aandacht te besteden aan het belang van een professionele lokale lobby: “Het onderzoek bevestigt het beeld zoals wij dat in de praktijk ervaren: het belang van lokale besluitvorming neemt toe en daar kunnen lobbyisten nog een professionaliseringsslag maken.”

Een representatieve steekproef onder lokale politici en bestuurders
In het voorjaar van 2017 is een online survey uitgezet onder raadsleden, wethouders en burgemeesters op basis van een willekeurige steekproef onder Nederlandse gemeenten. De response rate was ruim 25%. De verspreiding was representatief qua functie (raadslid/wethouder/burgemeester), gemeente-omvang en politieke kleur. Public Matters bood ondersteuning met het beschikbaar stellen van assistenten.