Onderzoek: PVV-Kamerleden doen het goed op Twitter – CDA’ers veel minder

Door de coronapandemie is de digitalisering van onze samenleving in een stroomversnelling gekomen. Het publieke leven speelt zich grotendeels online af, zoals ook het werk in de Tweede Kamer en de verkiezingscampagnes. Voor de verkiezingscampagnes betekent dit dat draagvlak creëren én stemmen werven niet meer gebeurt door de straat op te gaan en met mensen te spreken, maar dat de verbinding online moet worden gezocht. Hierbij spelen social media een belangrijke rol en de verschillende politieke partijen zetten hier ook vol op in. Maar hoe succesvol zijn de verschillende politieke partijen op social media? En hoe zet je social media het meest effectief in – bijvoorbeeld als onderdeel van een public affairs campagne?

De Volkskrant maakte op basis van onze data in februari een analyse van het online bereik van de lijsttrekkers. Wij analyseerden echter niet alleen de online activiteit van alle Kamerleden, maar ook van de lijsttrekkers en kandidaten van de partijen met meer dan 5 zetels. Het blijkt dat gemiddeld de Kamerleden van de PVV, D66 en GroenLinks online het meest invloedrijk zijn. De Kamerleden van CDA, SP, PvdA en VVD scoren juist veel minder op online invloed. Benieuwd naar onze verdere analyses ten aanzien van andere Kamerleden en kandidaten? Lees dan snel verder!

Online invloed van politici: meten is weten

Buiten het feit dat politici, kandidaten en politieke partijen door middel van social media invloed kunnen uitoefenen op kiezers, kunnen social media ook ingezet worden voor belangenbehartiging. Ofwel: sociale media gedrag kan interessant zijn voor organisaties die bezig zijn met public affairs. Vanwege de digitalisering is belangenbehartiging niet meer beperkt tot het schrijven van bijvoorbeeld position papers, maar kunnen social media en online tools ook handig ingezet worden. Vanwege de digitalisering krijgt belangenbehartiging een steeds meer open karakter. Iedereen kan immers berichten op sociale media bekijken, maar ook controleren of het mogelijke fake accounts zijn.

Politici hebben dankzij social media de mogelijkheid om de band met hun achterban versterken en op de hoogte blijven van oppositie en relevante stakeholders. De complexiteit van beleidsvorming en de variatie aan stakeholders maken de mogelijkheden voor inzet van sociale media divers. Actieve leden van politieke partijen, kandidaten en politici zijn vaak actief op social media en zijn voor een organisatie interessant om laagdrempelig mee in gesprek te gaan, of standpunten effectief onder de aandacht te brengen. Het professioneel meten van online invloed en het gebruiken van online profielen zijn onmisbaar voor een effectieve strategie.

Zo wordt de online invloed op Twitter gemeten door te kijken hoeveel volgers iemand heeft én hoeveel discussie er doorgaans ontstaat rondom die persoon. Dit leidt tot een invloedscore die iets zegt over het bereik dat wordt gegenereerd met zijn of haar online activiteit. Als een politicus met een hoge invloedscore de boodschap van een organisatie deelt dan krijgen veel mensen dit bericht onder ogen. Uiteraard zegt de invloedscore nog niks over het sentiment, want een politicus kan ook een hoge invloedscore hebben omdat deze persoon veel negatieve reacties oproept, bijvoorbeeld vanwege het verspreiden van controversiële plannen.

Vier profielen om online activiteit van politici in te delen

Wat betreft de social media strategie van politici (en andere stakeholders), zijn er grote verschillen te ontdekken in hoe zij hun online kanalen gebruiken. Door een professionele analyse in te zetten zijn deze verschillen goed in kaart te brengen. Om dit gestructureerd in kaart te brengen heeft Public Matters de online activiteit van politici ingedeeld in vier verschillende profielen.

• The Inactive: Sommige politici kenmerken zich door relatieve afwezigheid. Als deze persoon al een profiel heeft, wordt dit weinig gebruikt. Deze noemen wij dan ook The Inactive en is voor public affairs minder relevant.
• The Observer: Politici die hun hun sociale media wel degelijk gebruiken, maar vooral om zelf op de hoogte te blijven van de actualiteiten noemen wij The Observer. The Observer zal niet snel een standpunt op social media plaatsen, maar kan wel online op de hoogte gebracht worden van standpunten van stakeholders.
• The Professional: The Professional is een politicus die niet alleen social media gebruikt om te observeren, maar ook om veel over zijn of haar eigen werkzaamheden te delen. Dit profiel is heel relevant voor public affairs omdat er ook interactie mogelijk is.
• The Influencer: The Influencer is zeer actief en deelt niet alleen relevante berichten over werk of functie, maar gaat ook online het gesprek aan en kan in potentie van grote waarde zijn voor het verspreiden van een boodschap. Het risico bestaat echter ook dat The Influencer op negatieve wijze aan de haal gaat met een boodschap.

Deze vier profielen worden gecombineerd met een invloedscore die wordt gemeten aan de hand van het aantal volgers, reacties en interacties. Zo wordt een volledig beeld gegeven van de online invloed van politici en kan een passende public affairs strategie worden opgesteld. Een Influencer profiel in combinatie met een hoge invloedscore kan bijvoorbeeld heel nuttig zijn om standpunten onder aandacht te brengen bij een groter publiek. Maar wanneer the Influencer een ander standpunt inneemt, kan dit negatief terugslaan op de desbetreffende persoon of organisatie. Een goed doordachte stakeholderstrategie en benadering zijn daarom ontzettend van belang.

Hoe scoren onze Kamerleden op sociale media?

Public Matters heeft in juli 2020 de online activiteit van alle Tweede Kamerleden in kaart gebracht op Twitter, LinkedIn, Facebook en Instagram, en deze meting in januari 2021 herhaald voor de lijsttrekkers en de topkandidaten. Wat zijn de verschillen tussen de verschillende politici en hun partijen? Welke Kamerleden en welke partijen hebben online het meeste invloed? Hieronder analyseren we de activiteit en invloed van kandidaten en Kamerleden op Twitter.

Van de partijen met meer dan 5 zetels in de Tweede Kamer heeft de PVV gemiddeld genomen de meeste online invloed met een invloedscore van 1002,79. Opvallend is dat veel traffic van de PVV van eigen partijgenoten komt en dat bijvoorbeeld Geert Wilders vaak geretweet wordt door de partijgenoten. De invloed van de PVV-voorman op Twitter torent hoog boven de andere politici uit. Daarna volgt D66 met een gemiddelde invloedscore van 798,95 en GroenLinks met een gemiddelde score van 537,61. Forum voor Democratie scoort gemiddeld het hoogste met een invloedscore van 3435. Omdat deze partij maar twee Kamerleden heeft en het gemiddelde erg hoog is door de online invloed van lijsttrekker en fractievoorzitter Thierry Baudet. Lijsttrekkers hebben altijd een onevenredig hoge invloedscore en om deze reden hebben we voor de ranking alleen partijen met minimaal 5 zetels of meer meegenomen.

De cijfers laten zien dat 29% van de onderzochte Kamerleden als Influencer gekenmerkt worden. Een goed voorbeeld hiervan is D66, waar Sigrid Kaag en Rob Jetten er allebei in slagen om veel interactie op hun profiel te krijgen. Bij de meeste partijen stijgt de lijsttrekker uit boven alle andere kandidaten met Geert Wilders als grote uitschieter. PVV-Kamerleden zijn gemiddeld genomen vaker the Professional en geen Influencer en retweeten vaak het account van Wilders, maar gaan zelf niet vaak het online debat aan. Alleen bij D66 gaan Kaag en Jetten dus redelijk gelijk op qua invloed vanwege de rol van Jetten als fractievoorzitter. Kamerlid Bente Becker, die als vierde op de kieslijst voor de VVD staat, heeft ook een hoge invloedscore.

Wat verklaart de verschillen tussen Kamerleden van het CDA en de PVV?

De online invloed en activiteit van politici kan in zekere mate gelinkt worden aan het stemmersprofiel van verschillende partijen, de onderwerpen waarover zij tweeten, hoe polariserend of controversieel berichten zijn en tot slot de sociale media strategie van een partij.

De leeftijd van de achterban van een partij lijkt van belang te zijn. Want: de jongere generatie is actiever op sociale media dan oudere kiezers. VVD, CDA en PvdA trekken relatief oudere kiezers en hebben een relatief lage invloedsscore. GroenLinks en D66 richten zich met hun hoge invloedscores meer op een jonger publiek. Tot slot lijkt de hoge invloedscore van populistische partijen FvD en PVV in lijn met de tactiek van Trump in de verkiezingen in 2016. Hoe meer aandacht je trekt, hoe meer invloed je krijgt. De berichten zijn vaak controversieel en roepen zowel van voor- en tegenstanders reactie op. Vooral de score van FvD is opvallend, gezien het lage aantal zetels. There ain’t such thing as bad publicity.

De sociale media strategie van een politieke partij lijkt ook mee te spelen omdat politici soms ondersteuning krijgen van hun politieke partij bij hun online aanwezigheid. Sommige Kamerfracties hebben meer sociale media experts en woordvoerders in dienst en dit kan zich terugvertalen in de online invloed van de Kamerleden.

Kabinetsformatie als startpunt voor een goede digital public affairs campagne

Met de verkiezingen van 17 maart komen er nieuwe Kamerleden die wellicht onbekend zijn met de standpunten van een organisatie, maar uiteraard wordt bij de kabinetsformatie ook het beleid voor de komende vier jaar bepaald. Het ideale moment om aan de slag te gaan met een digital public affairs strategie. Maar hoe zorg je ervoor dat een belang zich vertaalt in concreet beleid? Sociale media bieden een extra kanaal om een boodschap te verkondigen en onder de aandacht te brengen bij de juiste stakeholders. Van het informeren van beleidsmakers en influencers tot het beïnvloeden van het sentiment ten aanzien van een specifiek issue bepalen met behulp van sociale media monitoring tools – juist hier helpt Public Matters graag in mee.

Verantwoording van de data:

• De invloedscores en het aantal volgers van Kamerleden zijn opgehaald in juli 2020;
• De invloedscores en het aantal volgers van de lijsttrekkers zijn opgehaald in januari 2021;
• De invloedscores zijn gebaseerd op de periode 26 oktober 2017 (aantreden kabinet Rutte III) tot en met juli 2020 of januari 2021.

Auteurs: Tom Kunzler & Bas Batelaan, met medewerking van Sieme Gewald en Tessel Schouwink