Lobbyisten: naar wie wel/niet wordt geluisterd

In NRC van afgelopen dinsdag werd ingegaan op de wijze waarop lobbyisten verkiezingsprogramma’s proberen te beïnvloeden. Dit is op zichzelf al een intrigerend frame. Het beeld van partij-mensen die soms vanaf het vakantieadres aan een verkiezingsprogramma schrijven en ondertussen van alle kanten worden bestookt door belangenbehartigers. Naar wie wordt wel geluisterd en naar wie niet. Voor een deel klopt het beeld met de realiteit. Ja, veel belangenbehartigers delen standpunten in position papers, etc. Net als dat ze dat ook gedurende het jaar doen op belangrijke momenten in het publieke debat.

En ja, sommigen geven het op om bepaalde partijen te benaderen en sommige partijen luisteren niet naar bepaalde belangenbehartigers. En zo, wordt een bekend oliebedrijf dus niet meer ontvangen onder het motto “onze standpunten komen toch niet overeen”.

Juist dit had de kern van het artikel moeten zijn. Hoe komt het dat de dialoog tussen sommige belangenbehartigers en politici zo beperkt wordt? Met zoveel maatschappelijke uitdagingen moet men toch juist in gesprek gaan?

Door sommigen wordt in het artikel het beeld versterkt van “die grote bedrijven, die komen er bij ons niet in”. En zo wordt onbedoeld het sentiment van burger vs. de bedrijven versterkt. Toch kan dit niet de bedoeling zijn en ik weet zeker dat iedere politicus van links tot rechts het hierover off-record met mij eens is.

Ik wil een tweeledige oproep doen om dit te doorbreken. Na de verkiezingen worden immers veel nieuwe Kamerleden benoemd die vol ambitie het zware ambt van Kamerlid mogen vervullen.

Allereerst zijn veel belangenbehartigers erg gericht op het delen van standpunten en het uitleggen van belangen. Het zit vaak in de aard van mensen die dagelijks bezig zijn met belangenbehartiging. Maar juist met dit soort inbreng wordt vaak een kans gemist.

Het zou juist moeten gaan om het geven van inzicht. Veel bedrijven kunnen precies vertellen wat de effecten van beleid zijn op het recyclen van materialen, op de investeringsbeslissingen in de woningmarkt of het gebruik van technologie in de zorg. Er zijn talloze voorbeelden van complexe vraagstukken waarbij het waardevol is om feitelijk inzichten te geven gebaseerd op de dagelijkse realiteit waar bedrijven mee werken.

Vaak worden deze feiten verpakt met belangen, standpunten of pleidooien. Dat draagt vaak bij aan de vooringenomenheid die er al is. Dus roep ik belangenbehartigers op om te focussen op het geven van inzichten en feiten.

Het mooie van het maatschappelijke debat in onze democratie is juist de dialoog. Die moeten we koesteren en daarbij hoort juist het spreken met partijen die wellicht ideologisch minder bij je passen. Dat biedt juist een kans voor een reality check. Ook op de plannen in een verkiezingsprogramma. Het is regelmatig gebleken dat politieke keuzes hele andere neveneffecten in de markt blijken te hebben. Daarom doe ik ook een oproep aan toekomstige parlementariërs om open te blijven staan voor alle belangbehartigers en hen vooral uit te dagen om inzichten te geven.

En over die belangenbehartigers of lobbyisten…: iedereen die belangen behartigt en in die hoedanigheid contact heeft met een ambtenaar of politicus, is lobbyist. Dat geldt voor de wethouder van een stad, de voorzitter van milieuorganisatie of ondernemersclub of een vertegenwoordiger van een bedrijf. Stellen dat je als Kamerlid niet met lobbyisten spreekt is hetzelfde zeggen dat je niet van water houdt, terwijl je in het zwembad ligt.

Afbeelding van De Telegraaf – zie artikel en bijdrage van Pieter in: Lobbycircuit draait overuren in aanloop naar nieuw kabinet: zo verloopt het spel om de invloed (22 jul. 2023)