In gesprek met Maarten Verboom – directeur van Stichting Dedicon

In het kader van het 20-jarig bestaan van Public Matters is een Lustrumboek samengesteld met verschillende interviews met experts uit de public affairs sector. In de interviews geven zij hun visie op het vak en worden verschillende trends in het public affairs landschap besproken. Het Lustrumboek wordt binnenkort officieel gepresenteerd, maar de komende tijd delen we alvast verschillende interviews via onze website.

In dit interview spreken we met Maarten Verboom, directeur van Dedicon, een stichting die oplossingen creëert voor mensen met een leesbeperking.

“Visuele handicap of leesbeperking, ook de teksten en foto’s in dit interview zou iedereen moeten kunnen lezen en ‘bekijken’”, vindt Maarten. Een man met een missie, die strijdt om aandacht voor het belang van toegankelijke informatie en dat als iets normaals te zien.

Waarom is public affairs voor Dedicon van belang?

Dedicon maakt oplossingen voor mensen die een leesbeperking hebben. Wij maken informatie toegankelijk die niet bij de bron reeds toegankelijk is. We moeten onze maatschappelijke taak goed kunnen uitvoeren. Dat betekent de juiste hoeveelheid subsidie en de juiste taken krijgen van de overheid.

En meer idealistisch gesproken, idealiter zou alle informatie reeds bij de bron toegankelijk moeten zijn. Dat is iets wat je nog veel fundamenteler probeert te beïnvloeden in gesprekken met de overheidsinstanties die ons subsidiëren, waaronder het ministerie van OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, red.). Maar ook met de marktpartijen die hun eigen verantwoordelijkheid zouden moeten voelen om die informatie bij de bron reeds toegankelijk te maken. Dat kan ondersteund worden vanuit de politiek en door duidelijke wetgeving.

Wij zijn geen belangenorganisatie zoals de Oogvereniging en de Vereniging Onbeperkt Lezen. We houden wel nauw contact met hen om zeker te zijn dat wij elkaar ondersteunen. We spreken dus ten behoeve van mensen met een leesbeperking, maar niet namens hen. Wij hebben als stichting kennis op een bepaald terrein. Wij weten waar mensen met een leesbeperking bij gebaat zijn als het gaat om de toegankelijkheid van informatie. We moeten er vervolgens voor waken dat je in de ogen van de subsidiegever niet gezien wordt als een partij die om een opdracht of extra subsidie zit te leuren. Het gaat ons erom dat mensen met een leesbeperking onbelemmerd toegang hebben tot informatie. Dat is onze missie, daar staan we voor. Public Affairs is een van de instrumenten om dat dichterbij te krijgen.

Hoe verloopt de samenwerking met belangenorganisaties?

We weten elkaar steeds beter te vinden. Op sommige terreinen lukt dat wat makkelijker dan op anderen terreinen. Sommige organisaties hebben een veel bredere scope dan alleen de toegankelijkheid van informatie. Soms is het zoeken met wie we bij een organisatie het beste kunnen praten. Maar een Vereniging Onbeperkt Lezen zit natuurlijk al veel dichter tegen onze missie aan. Dus daar hoef je de telefoon maar voor te pakken en je hebt meteen iemand aan de lijn die weet waar het over gaat. De laatste jaren slagen we er beter in om die contacten te vinden en daar de juiste samenwerking in te vinden. We hebben bijvoorbeeld al een paar gezamenlijke brieven opgesteld in de richting van de politiek of in de richting van de overheid. Een paar jaar terug deden we dat nog niet.

Lukt het om vervolgens de aandacht van politici te krijgen?

Het is niet altijd even makkelijk om aandacht te krijgen van politici. Veel partijen roepen bij hen om aandacht. En eerlijk gezegd, het belang waar wij voor staan is essentieel voor de groep mensen die het betreft, maar het is wel een relatief kleine groep. Ik probeer het netwerk binnen de politiek op te bouwen en te onderhouden.

Je ziet dat de aandacht van de politiek voor issues zoals die bij ons spelen, relatief gering is. Omdat het politieke krachtenveld behoorlijk polariseert zie je ook dat de aandacht naar hele specifieke thema’s uitgaat – en dat is in ieder geval niet ons thema. Gelukkig zie ik wel veel aandacht voor de issues die wij naar voren brengen bij wat we nu de middenpartijen noemen. Dus bij SP en GroenLinks aan de ene kant, ChristenUnie aan de andere kant en alles wat daartussenin zit, zoals het CDA, de VVD en D66. Je moet ze wel leren kennen. Maar ze hebben hier wel degelijk aandacht voor en zijn geïnteresseerd in dit verhaal. Ze willen daar ook voor opkomen en ze staan open voor wat wij aankaarten. Er wordt alleen wel heel erg aan die partijen getrokken. Zeker met de fragmentatie in de Kamer is het natuurlijk ook lastig.

Hele kleine partijen hebben er minder aandacht voor. Terwijl ik bij Bij1, Volt en DENK waarschijnlijk wel gehoor zou kunnen vinden. Ik sluit niet uit dat als je bijvoorbeeld bij de PVV aanklopt, dat er best wel iemand is die zich hier ook hard voor wil maken. Als je het belang van mensen met een leesbeperking maar direct genoeg op tafel legt. Tegelijk blijft het wel lastig, want het zijn vaak partijen die zich richten op enkele issues. Die zeggen vaak: sorry, wij richten ons vooral op andere zaken.

Ziet u ook resultaten van het lobbywerk?

Wat ik merk is een meer algemene beweging, ook in Europa, dat er toch wat meer aandacht komt voor mensen met een beperking. Het is centraler komen te staan en vanzelfsprekender dat je inclusief werkt. Dat de uiteindelijke oplossing niet ligt in een speciale voorziening voor mensen met een beperking. Maar dat mensen met een beperking aan het gewone dagelijkse leven mee kunnen doen net als ieder ander.

Er zijn veel partijen die daaraan bijdragen. We zijn ook actief in internationaal opzicht en hebben contact met collega’s in Europa en over de hele wereld. Op het niveau van de VN en de EU is er wetgeving gekomen die is geïmplementeerd in de meeste landen, dus ook in Nederland. Dat is essentieel, dat het in wetgeving verankerd wordt. Soms kan je er ook wat van vinden hoe het dan verankerd wordt. Dus dat het misschien niet duidelijk of sterk genoeg geformuleerd is of de wijze waarop er gehandhaafd wordt. Daar kan je natuurlijk over twisten. Maar aan de andere kant, het feit dat er wetgeving is, is al heel belangrijk.

Belangenorganisaties worden bij dergelijke ontwikkelingen eerder betrokken dan een stichting als Dedicon. Terwijl wij juist veel kennis hebben op dat terrein en ook weten hoe je bepaalde dingen het beste zou kunnen doen. Daar hebben we zelf ook nog wel werk te doen. Om het met een vervelend woord te zeggen, wij moeten leuren met onze kennis en expertise om die tussen de oren te krijgen van de politici. Maak gebruik van de organisaties die met overheidsgeld expertise hebben opgebouwd op bepaalde terreinen. Gelukkig gaat dat beter. Wij adviseren nu OCW bij de implementatie van de European Accessibility Act waar het gaat om toegankelijke ebooks.

‘Er wordt soms te makkelijk gedacht dat de markt het wel oplost’

Hoe heeft digitalisering invloed op uw werk en in Public Affairs?

Je kunt technologie, mits je het maar goed toepast, heel goed inzetten om meer informatie toegankelijk te maken voor mensen met een leesbeperking. Dat heeft ook een keerzijde. Als je technologie niet goed toepast en niet goed gebruikt, heeft het juist tot gevolg dat je juist heel veel mensen uitsluit. De belangenorganisaties en de politiek moeten daar alert op zijn. We hebben het afgelopen jaar een aantal online afspraken gehad in plaats van mensen in levende lijve ontmoeten. Zeker voor kortere contacten werkt dat prima. Maar aan de andere kant is het zeker de moeite waard en het heeft absoluut meerwaarde wanneer de contacten op een fysiek locatie plaatsvinden. Helemaal wanneer een Kamerlid een keer bij Dedicon komt om te kijken wat we doen en hoe we het doen. Je kunt prima iets online vertellen, maar als je daadwerkelijk ziet en ervaart wat we doen, wat voor producten we maken, als je ziet hoe onze doelgroep dat gebruikt, dat verhaal spreekt natuurlijk veel meer voor zich. Nu veel contacten online plaatsvinden, moet je steeds meer je verhaal bondig en pakkend genoeg maken voor je gehoor. Als je online contact hebt met een Kamerlid, mag je blij zijn als je tien minuten krijgt. Je verhaal moet heel duidelijk zijn.

Hoe beoordeelt u de relatie met de ambtenarij?

Een stichting zoals Dedicon is voor een groot deel van zijn werk afhankelijk van overheidssubsidie. Wij krijgen subsidie van OCW en de Koninklijke Bibliotheek. Zeker als het gaat om Public Affairs moeten wij daarin voorzichtig opereren. Het is een balanceer act. Wij vinden wat van de wetgeving of wij willen dat de politiek iets beter regelt. Dat betekent dat we soms ook een boodschap brengen aan de politiek die niet in lijn is met wat het ministerie wil. Dat is wel eens lastig. We proberen er eerst dan in gesprek met de ambtenaren van het ministerie uit te komen. Soms slikken we de boodschap dan in. Soms kaarten we het alsnog aan bij de politiek, maar dan is het wel zaak daar open en transparant over te zijn naar het ministerie. Soms heb je ook een gezamenlijk belang richting de politiek. Als bepaalde wetgeving bijvoorbeeld niet duidelijk genoeg is, ook niet voor een ministerie, dan kunnen wij de politiek vragen duidelijkheid te scheppen, zodat iedereen weet waar hij aan toe is. Dat wordt zeker wel gewaardeerd, vooral als je er open over bent.

Welke ontwikkeling verwacht u voor de toekomst in uw Public Affairs werk?

Ik zie dat de politiek wel terugkomt op het marktdenken. De gedachte dat de markt het kan en moet oplossen. Probleem is dat de markt het misschien theoretisch gezien wel kan oplossen, maar praktisch gezien blijkt dat toch lastiger om te realiseren. De wil is er wel, maar de mogelijkheden moeten er ook zijn. Er wordt soms te makkelijk gedacht dat de markt het wel oplost. De politiek komt daar nu op terug, zeker bij de grotere thema’s zoals de zorg. Ik hoop dat dit besef ook op ons terrein doorzet. De markt kan het lang niet altijd oplossen en is vaak ook niet het meest geschikte middel. Als overheid ben je ervoor verantwoordelijk dat mensen met een leesbeperking net als ieder ander onbelemmerd toegang hebben tot informatie.