Het groeiende belang van duurzaamheid in de zorg

Verduurzaming van de zorgsector is een onderwerp dat steeds breder wordt besproken, waarbij zowel ziekenhuizen als de farmaceutische industrie een cruciale rol spelen. De indrukwekkende cijfers liegen er niet om: 17 kg afval en 300 liter watergebruik per IC patiënt per dag, 190 ton medicijnresten per jaar in het oppervlaktewater en 100 miljoen euro aan ongebruikte medicijnen per jaar weggegooid. Zo maar wat cijfers die illustreren dat de zorgsector aanzienlijk bijdraagt aan de CO2-uitstoot, afvalproductie en waterverbruik.

De zorgsector in Nederland is verantwoordelijk voor 7% van de CO2-uitstoot. Er is een groeiend besef dat verduurzaming van de zorgsector essentieel is. Ook de farmaceutische industrie speelt hierin een rol. Hoewel de farmaceutische industrie te maken heeft met complexe uitdagingen, zoals het waarborgen van kwaliteit en betaalbaarheid, moet ook deze industrie stappen zetten om de impact op het milieu te verminderen.

Farmaceutische industrie: spanning tussen kwaliteit, betaalbaarheid en duurzaamheid

De farmaceutische industrie staat voor een uitdaging om de balans te vinden tussen kwaliteit, betaalbaarheid en duurzaamheid. Het produceren en distribueren van geneesmiddelen vereist strikte kwaliteitscontroles en naleving van regelgeving om de veiligheid en effectiviteit te waarborgen. Dit kan resulteren in een hogere ecologische voetafdruk. Ook is de kennis over de milieu impact oudere middelen beperkt door een gebrek aan data. En tegelijkertijd moet er rekening worden gehouden met de betaalbaarheid van medicijnen, aangezien hogere productiekosten kunnen leiden tot hogere prijzen voor consumenten. Het vinden van een evenwicht tussen deze factoren is een complexe taak waar de farmaceutische industrie voor staat.

Ziekenhuizen: milieueffecten patiënten en het belang van een totale waardeketen benadering

Naast de farmaceutische industrie spelen ook ziekenhuizen een grote rol in de verduurzaming van de zorgsector. Het behandelen van patiënten heeft aanzienlijke milieueffecten, zoals de uitstoot van broeikasgassen en het genereren van afval. Om deze effecten te verminderen, is het belangrijk dat ziekenhuizen een totale waardeketen benadering aannemen. Dit betekent dat er aandacht moet worden besteed aan alle aspecten van de zorg, van inkoop en gebruik van medicijnen tot afvalbeheer en energieverbruik. Door de hele keten te optimaliseren, kunnen ziekenhuizen bijdragen aan een duurzamere zorgsector.

Hoopvolle ontwikkelingen

Gelukkig zijn er positieve ontwikkelingen gaande om de farmaceutische industrie en de zorgsector als geheel duurzamer te maken. Deze ontwikkelingen omvatten onder andere:

1. De Groene Zorg Alliantie: Een netwerkorganisatie van zorgprofessionals die zich bezighouden met het verduurzamen van de zorg en het bevorderen van een gezonde leefomgeving. Deze alliantie streeft naar een groenere en meer milieuvriendelijke zorgsector door middel van samenwerking, kennisdeling en innovatie.
2. De Groene OK: In 2020 opgericht om de chirurgische zorg te verduurzamen. Door de introductie van de Groene Barometer kunnen ziekenhuizen nu de milieubelasting van een operatiekamer meten en krijgen ze een persoonlijk adviesrapport om hun duurzaamheidsprestaties te verbeteren.
3. Het Nederlands Consortium Antibiotica- en Medicijnresten uit Water: Een publiek-privaat consortium dat de farma-, zorg- en watersector verbindt en technologische oplossingen biedt om de lozing van antibiotica- en medicijnresten in het restwater te verminderen en aanwezige resten te verwijderen. Het richt zich op zowel een aanpak bij de bron als bij productiebedrijven en werkt nationaal en internationaal aan dit vraagstuk.
4. Verduurzaming van de farmaceutische keten: Farmaceutische bedrijven nemen maatregelen om hun energieverbruik te verminderen, afval te minimaliseren en waterzuiveringstechnieken te verbeteren. Ze kijken naar het gebruik van hernieuwbare grondstoffen en biologische processen, waardoor geneesmiddelen duurzamer geproduceerd kunnen worden. Biotechnologie biedt hierbij interessante mogelijkheden voor het benutten van duurzame bronnen.

Samenwerking als sleutel tot een duurzamere zorgsector

Naast deze inspanningen zijn er ook beleidsinitiatieven in Nederland die zich richten op het verduurzamen van de zorgsector. Eind vorig jaar is de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 ondertekend, een samenwerking tussen zorginstellingen, overheden en andere stakeholders om de verduurzaming van de zorg te bevorderen. Dit akkoord richt zich op vijf thema’s, waaronder medicatie, en heeft als doel om tussen 2023 en 2026 tot meer duurzame zorg te komen. Deze Green Deal is een belangrijke stap in de richting van een duurzamere zorgsector in Nederland.

Op het gebied van klimaat, milieu, zorg en volksgezondheid zijn er op Europees niveau enkele kaders zoals de Europese Green Deal, het “Fit-for-55”-pakket, de Pharma Strategy, ‘Farm-to-fork’ en REPowerEU20. Over het algemeen neemt de EU een allesomvattende benadering aan voor de verduurzaming van de zorgsector, waarbij afval, circulariteit en digitalisering worden aangepakt om een meer milieuvriendelijke zorgindustrie te bereiken.

Het verduurzamen van de zorg is een urgent en complex vraagstuk. Het vinden van een balans tussen kwaliteit, betaalbaarheid en duurzaamheid is essentieel. Nederland heeft de mogelijkheid om een voortrekkersrol te spelen in dit proces. Door samenwerking tussen de farmaceutische industrie, ziekenhuizen, overheden en andere belanghebbenden kunnen duurzame oplossingen worden ontwikkeld en geïmplementeerd. Het informeren van de patiënt, een belangrijke speler in de hele keten, en het bieden van keuzemogelijkheden op het gebied van duurzame geneesmiddelen zou ook een belangrijk aspect kunnen zijn. Er is simpelweg vaak nu nog geen goede keuze voor te leggen, doordat geneesmiddelen niet met elkaar te vergelijken zijn door een gebrek aan data. Door gezamenlijk te streven naar een duurzamere zorgsector, kunnen we een positieve impact hebben op het milieu en de toekomst van de gezondheidszorg.