• Nederlands
  • Vacatures
  • Clienten login
  • Bezuidenhoutseweg 101, Den Haag
  • Avenue des Arts 39, Brussel
  • Nederlands Nederlands Nederlands nl
  • English English Engels en
Public Matters
  • Home
  • Diensten
  • Sectoren
  • Mensen
  • Over ons
  • Actueel
  • Vacatures
  • Contact
  • Clienten login
  • +31 (0) 70 304 6499
  • Direct mailen
  • Nederlands
  • Menu
Opinie

De overheid als marktmeester

10-05-2019
  • Deel via Facebook
  • Deel via Twitter
  • Deel via Linkedin
  • Delen via E-Mail

De roep om de marktmeester

Mij valt de laatste tijd één woord in de Tweede Kamer steeds op: de marktmeester. Dan roepen Kamerleden niet om een toezichthouder, geen instantie, maar om een meester van de markt. Partijen, van links tot rechts, vinden dat de overheid een sterkere rol op zich moet nemen om ‘de markt’ in goede banen te leiden. Zoals in de zorg, op de postmarkt, de financiële markten en het spoor. Maar wat betekent de overheid als marktmeester nou eigenlijk?

Opmerkelijk is dat niet alleen linkse partijen roepen om marktmeesterschap. Onlangs organiseerde het CDA eenbijeenkomstover marktwerking en concludeerde dat de overheid zich moet inspannen om markten zo goed mogelijk te organiseren en bij te sturen waar nodig. Daarnaast stelt ook VVD fractievoorzitter Klaas Dijkhoff in zijndiscussiestukdat het de taak is van de overheid om op te treden als marktmeester en dat minder liberale middelen nodig kunnen zijn om liberale doelen te bereiken. Van links tot rechts in de Tweede Kamer bestaat steun voor de rol van de overheid als marktmeester.

‘Marktdenken’ passé?

De afgelopen decennia is het Nederlands beleid sinds de kabinetten Paars gedomineerd door het marktdenken. Welk probleem er ook bestond, de oplossing lag in de markt. Immers, de ondernemer zal altijd een goedkopere en betere manier vinden om de consument te bedienen dan de overheid dat ooit zou kunnen, toch?

Inmiddels weten we dat als je de markt vrij laat dit niet altijd de gewenste effecten oplevert. Al in 2000concludeerdede Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dat de afgelopen jaren ”te ondoordacht en te onvoorbereid” is gekozen voor marktwerking. In 2012 concludeerden deparlementaire onderzoekscommissie Kuiperen deWRRonder andere dat de overheid de afgelopen decennia de problemen met betrekking tot zowel het vormgeven, de onzekerheden als het waarborgen van publieke belangen in de markten heeft onderschat.

Toch is het marktdenken niet verdwenen. In de afgelopen 15 jaar is zowel in de zorg als in het onderwijs (een vorm van) marktwerking ingevoerd. Ook na de financiële crisis heeft de overheid niet in een reflex de financiële markten genationaliseerd (op een enkele bank na) en in de huidige hervorming van de postmarkt wordt een genationaliseerd postbedrijf niet eens overwogen. Als het marktdenken niet is verdwenen, wat is er anno 2019 dan  anders? Wat we nu zien is een veranderende rol van de overheid ten opzichte van de markt. Burgers en volksvertegenwoordigers roepen de overheid op om op te treden als marktmeester.

De marktmeester als verdediger van publieke belangen

De oorspronkelijke marktmeester uit de 17de eeuw was de schout of functionaris die zorg droeg voor het goede verloop van de warenmarkt, fungeerde als toezichthouder en als aanspreekpunt voor ondernemers. De moderne vraag om marktmeesterschap is eigenlijk niet heel anders: een overheid die toezicht houdt op de bredere maatschappelijke rol van marktpartijen, die fungeert als aanspreekpunt voor het bedrijfsleven, die de markt in goede banen leidt en ingrijpt waar nodig.

Om deze rol te vervullen wordt van de overheid een actievere houding verwacht door Kamerleden. De moderne marktmeester is bijvoorbeeld terug te vinden in minister De Jonge die zelf aangeeft dat  demarktwerking in de zorgop sommige gebieden is doorgeslagen. Of de overheid die een belang koopt inKLM-Air Franceom de positie van Schiphol te beschermen. Of de nationale spoorbeheerderProRailomvormt tot zelfstandig bestuursorgaan omwille van meer regie op het spoor door de overheid. Of een overheid die nadenkt over actieverebescherming van Nederlandse bedrijventegen buitenlandse overnames. Kortom, een overheid die zich actief opwerpt als verdediger van publieke belangen op de markt en stuurt en afweegt waar ingrijpen noodzakelijk is.

Het marktmeesters’ beleid

De overheid die ingrijpt is dus geen taboe meer. Links en rechts wordt de overheid opgeroepen om stelling te nemen en de rol van de overheid te herzien. Dit heeft gevolgen voor de manier waarop de overheid zich verhoud ten opzichte van markten en toezichthouder én heeft gevolgen voor wet- en regelgeving.

Gesteund door de roep uit maatschappij en politiek mag de overheid bepalen wat wel en niet onder het publieke belang valt en haar beleid daarop inrichten. Nieuwe wet- en regelgeving wordt gebaseerd op een sterkere rol van de overheid met meer mogelijkheden om in te kunnen grijpen – immers kan een marktmeester zonder machtsmiddelen de markt niet adequaat in goede banen leiden. Dat vooruitzicht levert mogelijk meer vragen op dan antwoorden. Wat betekent dit voor de maatschappelijke rol van marktpartijen ? Hoe verhoudt de rol van de overheid als marktmeester zich tot het toezicht door de ACM? En wat zal Brussel hiervan zeggen? Is het overheid óf markt of overheid én markt?

Meer weten? Neemt contact op met Kaz de Bruijn (E: kdbruijn@publicmatters.nl T:+31(0)70 3046 482)

Links en rechts wordt de overheid opgeroepen om stelling te nemen en de rol van de overheid te herzien.

Ook interessant:

Bouwen aan een nieuw Regeerakkoord  
05 mrt 2021
Opinie
Kom jij het Public Matters Team versterken als Junior Adviseur?
25 feb 2021
Uitgelicht
Nieuws
Lobby gemeenten naar climax
24 feb 2021
Opinie
Vastgoedbeleggers, doe mee aan het maatschappelijk debat!
22 feb 2021
Opinie
Campagneleidersdebat Tweede Kamerverkiezingen
18 feb 2021
Nieuws

  • In aanloop naar #TK2021 vergelijken @martijnpadberg
    en @nickspier de verkiezingsprogramma’s op onderwerpen die de bouwsector raken. Waarover zijn de partijen het eens? Waarover niet? En waarover moet onderhandeld worden om tot een regeerakkoord te komen? https://t.co/w5S7BpMkqg

    2021-03-05 11:18:07




  • Staat het debat met campagneleiders de ochtend na de verkiezingen (18 maart) al in jullie agenda? https://t.co/mrrRRxNmlb

    2021-03-04 08:37:19




  • Wij zoeken een nieuwe Junior Adviseur die kiest voor het lobbyvak!

    Iemand die voor onze cliënten net dat stapje extra zet.

    Iemand die hen met kennis en betrokkenheid op weg helpt in politiek Den Haag en Brussel.

    Ben jij dat? https://t.co/e0rLTzASwp

    #vacature

    2021-02-25 13:34:14




  • Uit anonieme gesprekken tussen de politieke redactie van @RTLnieuws en een tiental (oud) politici en ambtelijk betrokkenen, komt een ontluisterend beeld van @khadijaArib als Kamervoorzitter naar voren. Feit of verkiezingsretoriek? https://t.co/7tEFImeHOc

    2021-02-25 10:15:12




  • Onlangs nam @VNGemeenten unaniem een resolutie aan die oproept eerst de financiële positie van gemeenten op orde te hebben, alvorens afspraken te maken met een nieuw kabinet. Wordt het barsten of buigen? Onze associate @LennartHarpe gaat er op in: https://t.co/Ve7BU0ZZ6u

    2021-02-25 11:00:53




  • ‘Vastgoedbeleggers, doe mee aan het maatschappelijk debat!’ schrijft @PieterWalraven in @vastgoedmarktnl.

    Hoe kan stakeholdermanagement een rol spelen bij het vormen van de toekomst van de vastgoedsector? Lees het hier: https://t.co/yvvdoJlCur

    2021-02-22 12:22:32




  • Bij @PublicMatters verzamelen we data over het online bereik van politici.

    Deze data deelden we met @xandervuffelen van de @volkskrant die er dit artikel met infographic van maakte: https://t.co/QNiEaDQWds https://t.co/8sQZCc0loq

    2021-02-20 08:41:44




  • ‘De coronacrisis heeft Mark Rutte en Hugo de Jonge online enorm veel bereik en invloed opgeleverd, terwijl kersverse lijsttrekkers een achterstand hebben. Dit kan een belangrijk verschil maken nu door corona de campagne voor een groot deel online plaatsvindt.’

    2021-02-20 08:42:49




  • Kabinet heeft spoedwet avondklok naar de Kamer gestuurd. Bedoeling is dat de Kamer er vandaag nog schriftelijke vragen over stelt en er morgen over debatteert. Zoals het er nu naar uit ziet, zal de Senaat zich er vrijdag over buigen. #spoedwet #avondklok https://t.co/MWbqcbMMcg

    2021-02-17 16:20:45




  • Om 13:00 uur schuift onze oprichter Peter van Keulen (@lobbytwit) weer aan bij het bij het @BNRzaken Lobbypanel. Luister je mee?

    https://t.co/6AH7MlOHHF

    2021-02-17 09:11:26




Public Matters is hét public affairs & lobbyadviesbureau dat is gespecialiseerd in beleidsbeïnvloeding en strategische communicatie.

Kantoor Den Haag
Bezuidenhoutseweg 101
2594 AC Den Haag
+31 (0)70 3046 499

Kantoor Brussel
Avenue des Arts 39
B-1040 Brussel
+ 32 (0)2 502 77 71

Social media

  • Twitter
  • LinkedIn
  • Instagram

info@publicmatters.nl

Public Matters opent kantoor in Brussel Nieuwe talenten versterken team Public Matters
Scroll naar bovenzijde