Zorgen over de zorg onder een nieuw kabinet

Na een turbulent politiek jaar is het zomer- en formatiereces inmiddels echt begonnen. In het afgelopen jaar is geen sector zoveel in het nieuws geweest als de gezondheidszorg. Of het nu ging om het bestrijden van de coronacrisis, oplopende personeelstekorten, toenemende vergrijzing, stijgende geneesmiddelentekorten of beperkingen in de toegang tot nieuwe innovaties en specialistische zorg.

De relatieve zomerrust biedt de uitgelezen kans om vooruit te kijken naar het nieuwe politieke jaar. Er wordt in het land reikhalzend uitgekeken naar de formatie van een nieuw kabinet en het daarbij behorende regeerakkoord. Mitchell van Bekkum & Maaike van Vliet beschrijven in deze blog wat we nu al kunnen verwachten van het toekomstige zorgbeleid.

Wensen vanuit het veld
De formatie kabbelt al enkele maanden voort. Organisaties beogen op verschillende manieren invloed uit te oefenen op wat uiteindelijk in het regeerakkoord terecht komt. Juist in de zorg, waar grote uitdagingen liggen, zijn veel partijen die iets van het zorgbeleid vinden. Sinds de formatie is gestart zijn vele brieven aan de formateur, onderzoeken, opinieartikelen en stakeholdercoalities naar buiten gekomen om hún oplossingen voor deze uitdagingen onder de aandacht te brengen. Hoewel iedere organisatie weer een andere oplossing heeft, kunnen we grofweg drie trends onderscheiden:

• Het belang van preventie wordt door (zo goed als) alle zorgpartijen onderstreept. Echter wordt hier niet altijd hetzelfde mee bedoeld. Sommige organisaties zijn voorstander van een suikertaks of willen een gezonde leefstijl stimuleren door middel van leefstijlinterventies. Andere partijen hechten meer belang aan het ontwikkelen of stimuleren van medische interventies waarmee gezondheidswinst valt te behalen. Het is dus niet de vraag of, maar wat over preventie in het regeerakkoord wordt opgenomen.
• Er is veel aandacht voor de positie en de waardering van de zorgprofessional. Het is voor medisch specialisten, verpleegkundigen en andere zorgmedewerkers belangrijk dat zij meer medezeggenschap krijgen in de totstandkoming van het zorgbeleid. Verder moet er een aantrekkelijke werkomgeving worden gecreëerd waarin de financiële waardering van medewerkers wordt verbeterd en het mogelijk is een leven lang te leren. De vraag is hoe deze wensen kunnen worden bekostigd.
• De wens om innovaties te stimuleren en vaker toe te passen wordt veelvuldig uitgesproken. Dit betreft verdergaande digitalisering zoals de omslag naar hybride zorg, de toepassing van eHealth en een veilig landelijk systeem voor elektronische gegevensuitwisseling. Ook innovatieve genees- en hulpmiddelen kunnen sneller worden toegelaten tot het zorgpakket.

Plannen vanuit de politiek
Het is nog onduidelijk welke partijen straks daadwerkelijk plaats kunnen nemen aan de formatietafel. Toch kan op basis van de programma’s van de mogelijke coalitiepartijen VVD, D66, CDA, CU, PvdA en/of GroenLinks al een voorzichtige voorspelling worden gemaakt. Sluiten bovenstaande wensen aan op hun verkiezingsprogramma’s?

• Preventie komt in elk verkiezingsprogramma terug, vooral als het gaat over het stimuleren van een gezonde leefstijl. Verschillende partijen zoals de VVD, D66, CDA, CU en PvdA zien een rol weggelegd voor zorgverzekeraars. Zij kunnen preventieve interventies aantrekkelijker maken door te investeren of interventies op te nemen in het pakket. VVD en D66 willen verkeerde productieprikkels in de zorg wegnemen, waarbij rekening moet worden gehouden met de uitkomst voor de patiënt. D66, CU, PvdA en GroenLinks zijn voorstander van een suikertaks.
• De mogelijke coalitiepartijen spreken in de programma’s hun waardering uit voor zorgmedewerkers en willen het werken in de zorg aantrekkelijker maken door middel van meer autonomie en doorgroeimogelijkheden. Waar de VVD de financiële positie van zorgmedewerkers wil verbeteren door een verlaging van inkomstenbelasting, willen alle andere partijen er voor deze groep structureel meer geld bij.
• Investeringen in (digitale) innovaties wordt door de politieke partijen gezien als een middel om zorgprofessionals te ondersteunen en de zorg betaalbaarder en efficiënter te maken. Zij willen inzetten op eHealth toepassingen, apps en zorg op afstand. D66, CU en GroenLinks ambiëren 3 procent van het nationaal inkomen te besteden aan onderzoek en innovaties. De VVD, D66 en CDA benoemen het belang van innovatieve ecosystemen en de ontwikkeling van sleuteltechnologieën. De VVD en CU noemen daarbij ook het belang van betrouwbare en veilige digitale gegevensuitwisseling.

De grote uitdagingen in de zorg vragen om een actieve houding van de politiek en het zorgveld. Het is daarom nog maar de vraag of de zorg gebaat is bij een regeerakkoord op hoofdlijnen. Het gevaar bestaat dat een nieuw kabinet ook de volgende vier jaar door blijft polderen, terwijl de bereidwilligheid van (zorg-)partijen gebruikt kan worden om gezamenlijk tot daadkrachtige oplossingen te komen.

Benieuwd hoe jouw organisatie in kan spelen op de kansen en bedreigingen van deze formatieperiode? Neem contact met ons op. Wij denken graag mee.

Foto door Tara Winstead via Pexels