Zorg op het stembiljet: de toekomstvisies van kandidaat-Kamerleden tijdens Het Grote Zorgdebat

Met COVID-19 als recente gezondheidscrisis en vele berichten over het vastlopen van de zorg zou men denken dat zorg een belangrijk thema is tijdens de verkiezingscampagne. Toch was er nog weinig echte aandacht voor het thema, maar het volle Beatrixtheater tijdens het Grote Zorgdebat liet zien dat het thema wel degelijk leeft.

Kandidaat-Kamerleden Judith Tielen (VVD), Bart van den Brink (CDA), Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA), Wieke Paulusma (D66), Nico Drost (ChristenUnie), Jimmy Dijk (SP), Nicki Pouw-Verweij (BBB), Danielle Jansen (NSC) en Fleur Agema (PVV) gingen met elkaar in debat over een breed scala aan kwesties, variërend van preventie en arbeidsmarktproblematiek tot passende zorg en de impact van vergrijzing.

Preventie: Een strijd om gezondheidsverschillen te overbruggen

De debaters deelden dat er meer nadruk op preventie zou moeten komen, maar de meningen over de precieze aanpak waren verdeeld. NSC legde vooral de focus op bestaanszekerheid, het toverwoord van deze verkiezingscampagne. GroenLinks-PvdA benadrukte het verkleinen van sociaaleconomische verschillen als noodzakelijk voor preventie. Daarentegen stelde de PVV dat afschaffing van het eigen risico de beste preventiemaatregel is. Geen van de partijen besteedde aandacht aan medische preventie.

Arbeidsmarkt: verenigd tegen overweldigende regeldruk

Alle kandidaat-Kamerleden waren het eens over het feit dat de regeldruk verminderd moet worden om het werk in de zorg aantrekkelijker te maken en dat er een eerlijkere beloning moet komen. De SP bekritiseerde de politiek voor de tekorten in de zorg door marktwerking en uitte felle kritiek op de winsten van farmaceuten. De VVD, D66 en NSC bleven het belang van aantrekkelijke voorwaarden voor zorgverleners benadrukken.

Passende Zorg: de zoektocht naar een definitie van kwaliteit van leven

De stelling over scherpe keuzes in vergoedingen voor behandelingen riep verschillende reacties op. Terwijl de PVV kritiek uitte op overheidsbemoeienis, benadrukten D66 en de PvdA/GroenLinks dat de keuze om wel of niet te behandelen niet uitsluitend economisch mag zijn. Opvallend was de discussie over het definiëren van ‘kwaliteit van leven’. De VVD benadrukte dat ondanks veel wetenschappelijk onderzoek, er nog weinig bekend is over kwaliteit van leven en dat er behoefte is aan concrete richtlijnen voor zowel de behandelaar als de patiënt. De BBB benadrukte dat het lastig is voor de politiek om kwaliteit van leven te definiëren en dat dit eerder de taak is van zorgprofessionals in samenwerking met de patiënt. Dijk van de SP geloofde dat de politiek wel degelijk kan definiëren wat kwaliteit van leven inhoudt.

Vergrijzing: voorbereiden op een ouder wordende samenleving

Kandidaten waren het eens over het belang van voorbereiding op vergrijzing, zij het met verschillende benaderingen. De VVD wil inzetten op ‘menslievende’ technologie. Verder pleitte de VVD ook voor het faciliteren van mantelzorg. De ChristenUnie ging daarin een stap verder en wil mantelzorgverlof wettelijk regelen. De SP benadrukte het belang van solidariteit en wil dat de winsten uit de zorg ingezet worden voor ouderenzorg. Ouderen moeten weer de mogelijkheid krijgen om in een verzorgingshuis te wonen, vinden PVV en BBB. Pouw-Verweij (BBB) refereerde dan ook naar het initiatiefwetsvoorstel dat zij gisteren met Agema (PVV) indiende dat de indicatiestelling hiervoor aanpast.

Mede vanwege de grote opkomst kan gesteld worden dat zorg door een groot deel van het electoraat van belang wordt geacht. Het debat van gisteren legde echter wel de kwetsbaarheid van dit verkiezingsthema bloot: zorg is een complex en uitgebreid domein. Over bijvoorbeeld het geneesmiddelenbeleid, vaccinatiestelsel, concentratie van zorg en zorginkoop is nauwelijks gesproken. De afwezigheid van deze cruciale thema’s bemoeilijkt de beoordeling van de concrete standpunten van partijen en hun voorgestelde oplossingen. Na de verkiezingen zal tijdens de verschillende debatten in de Tweede Kamer moeten blijken hoe woordvoerders denken over het brede scala aan thema’s dat de zorg kent. Deze lacunes bieden echter ook kansen om de dialoog te starten en bij te dragen aan het vormgeven van het zorgbeleid.