Nieuws

Wat kunnen we dit jaar van de Europese Commissie verwachten? Belangrijkste conclusies SOTEU 2022

16-09-2022

Woensdag hield Ursula Von der Leyen de jaarlijkse State of the Union-toespraak in het Europees Parlement. In haar toespraak van een uur schetste zij een uitgebreide reeks projecten en initiatieven waarop de Europese Commissie zich het komende jaar zal richten. De toespraak werd beheerst door de invloed van de Russische inval in Oekraïne, wat nog eens extra werd benadrukt door de kleding van de Eurocommissarissen – allen gehuld in geel en blauw.

Klare taal

Het meest opvallende van de State of the Union van dit jaar waren de krachtige uitspraken van de voorzitter van de Europese Commissie. Sommige analisten beschreven de toespraak als een “echte oorlogstoespraak”, gesymboliseerd door de aanwezigheid van de Oekraïense first lady Olena Zelenska, wier naam meerdere malen werd genoemd. Niet alleen toonde Von der Leyen expliciet solidariteit met Oekraïne en andere buurlanden, zij verwees ook rechtstreeks naar de sluiting van het onderzoekscentrum van de VU Amsterdam in het kader van de wreedheden tegen de Oeigoerse bevolking in China.

Energie

Von der Leyen wond er geen doekjes om dat Poetin de energiecrisis in de EU is begonnen, nog voor de inval in Oekraïne, waarbij Gazprom, de Russische staatsgasleverancier, de gaslevering aan de EU al in 2021 heeft verminderd. Ze was er trots op dat de EU er nu al in slaagt haar afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen en dat zal blijven doen. Zoals verwacht riep zij op tot niet slechts tijdelijke oplossingen voor de energiecrisis, maar tot een permanente paradigmaverschuiving.

Op korte termijn

Om de huidige torenhoge energieprijzen te mitigeren, heeft Von der Leyen een prijsplafond aangekondigd voor de inkomsten van bedrijven die tegen lage kosten elektriciteit opwekken en heeft zij de bedrijven die fossiele brandstoffen gebruiken om een solidariteitsbijdrage gevraagd. De opbrengsten hiervan worden over huishoudens en bedrijven verdeeld. Ook heeft Von der Leyen voorgesteld het elektriciteitsverbruik van huishoudens en bedrijven tijdens piekuren met tenminste 10% te verminderen. Het tijdschema voor de uitvoering van deze maatregelen blijft onduidelijk en is moeilijk te bepalen gezien de verschillende structuren van de elektriciteitsmarkten in de EU-landen.

Op lange termijn

Op lange termijn zal de EU zich richten op de productie van hernieuwbare energie, zoals bepaald in de Green Deal. In dit licht heeft Von der Leyen een taskforce opgericht om te onderzoeken hoe de gasprijzen redelijkerwijs kunnen worden verlaagd. Verwijzend naar het REPowerEU-voorstel van de Commissie dat streeft naar zowel 10 miljoen ton binnenlandse hernieuwbare waterstofproductie als 10 miljoen ton import van H2 tegen 2030, vroeg Von der Leyen specifieke aandacht voor waterstof en introduceerde de Europese Waterstofbank. Deze bank zal met geld uit het innovatiefonds 3 miljard euro bijdragen aan de opbouw van een waterstofeconomie. Een teken dat de Europese Commissie zich inzet voor de ontwikkeling van een EU-waterstofmarkt, mogelijk naast investeringen via het IPCEI-instrument.

Bescherming van kritieke hulpbronnen

Met de huidige energiecrisis komen investeringen. Von der Leyen benadrukte het belang van NextGenerationEU riep op tot investeringen in duurzaamheid en om duurzaam te investeren. Ook de kwestie van de toegang tot grondstoffen werd uitvoerig besproken. De voorzitter ging zelfs zover dat zij zei dat de toegang tot grondstoffen als lithium en zeldzame aardmetalen belangrijker zou worden dan olie en gas. Daarom zou de EU moeten voorkomen dat zij onafhankelijk wordt van één land, wat de EU momenteel beoogt te realiseren met het Global Gateway-plan. Von der Leyen kondigde ook de komende Wet kritieke grondstoffen aan, die hopelijk het “succes van de Chipswet” zal volgen, waarvan het wetgevingsproces nog aan de gang is.

Gezondheid

Hoewel gezondheidsbeleid volgens de Verdragen doorgaans niet tot de bevoegdheden van de EU behoort, werd tijdens de SOTEU van dit jaar verwezen naar de inspanningen van de EU op dit gebied, een teken van de ambities van de Commissie om op dit gebied meer gewicht in de schaal te leggen. Von der Leyen prees het initiatief van twee productiefaciliteiten voor vaccins in Afrika en besprak soortgelijke initiatieven in Latijns-Amerika. Naast de verwijzingen naar Covid-19, ging zij specifiek in op de mentale gezondheidsproblemen waarmee een groot deel van de EU-bevolking wordt geconfronteerd. Zij introduceerde een nieuw initiatief inzake mentale gezondheid, dat gericht zal zijn op de toegankelijkheid, betaalbaarheid en geschiktheid van deze gezondheidszorg.

Von der Leyen sloot de toespraak af met een langverwachte oproep voor een nieuwe Europese Conventie, die met een luid applaus onthaald werd.

In haar toespraak van een uur schetste zij een uitgebreide reeks projecten en initiatieven waarop de Europese Commissie zich het komende jaar zal richten.

Public matters

Interesse in onze dienstverlening? Neem contact met ons op.