Lobbyist kan niet meer met een grote boog om de PVV heen

Uitgesloten door politieke partijen

De PVV is door de grote politieke partijen in quarantaine geplaatst. Ongeacht de uitkomst van de verkiezingen hebben zij Wilders uitgesloten van welke coalitie dan ook. Maar lobbyisten kunnen zich niet veroorloven de PVV te negeren.

‘Dat hebben we bij de PVV wel eens anders meegemaakt’, zegt Kamerlid Martin Bosma kort voor de start van het parlementaire zomerreces. Door partijleider Geert Wilders is hij aangewezen als het loket voor lobbyisten om hun verlanglijstjes en voorstellen in ontvangst te nemen. Tegelijk is hij penvoerder van het partijprogramma voor de verkiezingen in maart 2017. Over gebrek aan belangstelling heeft hij niet te klagen.
Enigszins amusant vindt Bosma het wel. De peilingen wijzen al geruime tijd op grote zetelwinst voor de PVV en dat laat lobbyisten niet onberoerd. Op zijn smartphone toont hij de laatste stortvloed van e-mails die hij kreeg van bedrijven en brancheverenigingen. Van de kappersbond tot de gasverwerkende industrie. ‘Ik weet ook niet hoe ze mij weten te vinden’, lacht hij. Hij kan onmogelijk aan al hun wensen voldoen. ‘De meeste mails lees ik niet eens, ze zijn vaak te gedetailleerd. Dat heeft weinig zin.’
In de aanloop naar de stembusgang draaien lobbyisten overuren. Iedereen die invloed wil hebben op de partijprogramma’s, de campagnetaal en de formatiebesprekingen probeert zijn verhaal zo goed mogelijk te pluggen. De een heeft daarvoor een eigen ‘public affairs official’, een ander schakelt een lobbybureau in. Opvallende overeenkomst: bijna niemand haalt zijn neus op voor de PVV.

Geen blik waardig
Hoe anders was dat in de periode voor de verkiezingen van 2010. De PVV groeide van 9 naar 24 zetels en werd de gedoogpartner van de regeringscoalitie van VVD en CDA. Maar lobbyisten keurden de PVV geen blik waardig, weet Bosma zich nog te herinneren. ‘Er waren toen nog heel veel clubs die niets met ons te maken wilden hebben.’
Toenmalig opperlobbyist van het bedrijfsleven Bernard Wientjes deed Wilders af als ‘een beschadiging voor Nederland’. Zijn opluchting was groot toen de gedoogconstructie twee jaar later klapte. Ook voor de verkiezingen van 2012 moest werkgeversorganisatie VNO-NCW niets van de PVV weten.
Hans de Boer, de huidige voorman van de lobbyclub voor het bedrijfsleven, zegt zich die houding niet te kunnen veroorloven. Ook hij wordt niet heel enthousiast van de voorspelde verkiezingswinst voor de PVV. Vorig jaar noemde hij het nog zorgelijk dat Nederland een slecht imago krijgt vanwege de grote populariteit van Wilders. Maar hij kan diens partij niet negeren, laat hij desgevraagd weten.

Een open lijn
Ook als de PVV na de verkiezingen buiten de regeringscoalitie wordt gehouden, zal de partij een grote machtsfactor zijn. ‘Wij staan voor de belangen van onze leden, dus we moeten met elke politieke partij een open lijn hebben’, aldus De Boer. Daarom probeert hij net zoals hij bij de andere partijen doet, óók aan de PVV het verhaal van de werkgevers uit te leggen. ‘Dat vind ik belangrijk, omdat ik in onze parlementaire democratie geloof. Een heleboel mensen stemmen nu eenmaal op de PVV.’
In hoeverre slaagt hij in zijn pleitbezorging? ‘We hebben de telefoonnummers van de PVV en ik kan Wilders ook direct bellen’, zegt De Boer enigszins ontwijkend. Over veel zaken zijn ze het oneens, zoals over het lidmaatschap van de Europese Unie en het behoud van de euro. ‘Hij kiest zijn lijn, wij de onze.’

Een poging om hand- en spandiensten van lobbyisten in de Tweede Kamer transparanter te maken, lijkt niet op veel steun te kunnen rekenen.
Het initiatiefwetsvoorstel ‘Lobby in Daglicht’ van PvdA-Kamerleden Lea Bouwmeester en Astrid Oosenbrug stuit op de nodige bezwaren van verschillende fracties inclusief die van de sociaaldemocraten zelf. Meest gehoorde commentaar is de enorme administratieve rompslomp als volksvertegenwoordigers moeten vastleggen wie ze gesproken hebben en welke invloed dat heeft gehad op hun standpunt.
Een onderzoek van hoofddocent Caelesta Braun van de Universiteit Leiden eerder dit jaar wees uit dat ondervraagde Kamerleden geen reden zien voor meer openheid van zaken. Ongeveer 75% van de respondenten vond de uitwisseling van informatie met belangenbehartigers ‘in beperkte tot redelijke mate transparant’. Bovendien verklaarde ruim de helft ‘geen behoefte te hebben’ om de transparantie te verhogen. Slechts 15% gaf aan dat openbare agenda’s of lobbyregisters wenselijk zijn.
De bevindingen werden tijdens een seminar van lobbyadviesbureau Public Matters op 23 juni gepresenteerd. Van de 150 Tweede Kamerleden vulde slechts 23% de vragenlijst in. Maar volgens Braun zou de samenstelling van de respondenten qua leeftijd, politieke kleur, anciënniteit en geslacht, een ‘vrij adequate afspiegeling van de samenstelling van de Tweede Kamer’ zijn.
Ook andere lobbyisten zeggen niet om de PVV heen te kunnen. Zij het dat ze daar liever geen ruchtbaarheid aan geven. Al was het maar ter bescherming van hun opdrachtgevers. Publiekelijk tegen Wilders aanschurken, kan slecht zijn voor je reputatie, zegt een professionele pleitbezorger die niet met zijn naam in de krant wil. Niettemin moeten zij de boodschap van hun cliënten wél pluggen.

Enquête
Verplichte transparantie over hun lobby in de Tweede Kamer, zou hen dan ook erg belemmeren in hun werk, zo viel onlangs te beluisteren tijdens de verjaardagspartij van het lobbykantoor Public Matters. Ter ere van het vijftienjarig bestaan van het Haagse bureau had de Universiteit van Leiden een enquête gehouden onder Kamerleden. Helaas had niemand van de PVV-fractie de moeite genomen om de online vragenlijst in te vullen, maar de uitkomst bij de 34 volksvertegenwoordigers die dat wel deden, geeft te denken. Ruim de helft van hen zei geen behoefte te hebben aan meer openheid.
Niet iedereen heeft last van die gêne. De uitbaters van kolencentrales, die in de publieke opinie toch al als ‘klimaatverziekers’ in het verdomhoekje zitten, schamen zich allerminst voor hun lobby bij de PVV. Zo weten ze verantwoordelijk Kamerlid Reinette Klever prima te vinden om meerderheden te smeden of juist te voorkomen. Bijvoorbeeld toen de subsidie voor het meestoken van biomassa in een motie aan banden werd gelegd.
Dat de PVV überhaupt een loket heeft voor belangenbehartigers is al lang mooi meegenomen, vinden de geraadpleegde lobbyisten. Al loopt het niet zo makkelijk als ze bij andere partijen gewend zijn. Bosma: ‘Dat is ook niet meer dan terecht.’

Bron: Het Financieele Dagblad 10-08-2016