De belangen van de belangenbehartiger behartigd

Op dinsdag 17 september, Prinsjesdag 2019, is het precies twintig jaar geleden dat ik het initiatief lanceerde dat uitgroeide tot de huidige Beroepsvereniging voor Public Affairs (BVPA). Sindsdien is er veel gebeurd, zowel met het public affairs vak als met de vereniging. Aanleiding voor een korte terugblik en toekomstschets.

BASIS — Tot de ‘derde dinsdag’ van 1999 was de organisatie van PA-professionals belegd bij de Beroepsvereniging voor Communicatie (BVC). De BVC fuseerde in december 2005 met de Vereniging voor Overheidscommunicatie (VVO) tot wat nu Logeion heet. De vakgroep Public Affairs bestond al ver voor 1999 en is nog steeds actief binnen Logeion. Naast dit meer formele verband waren er ten tijde van de oprichting van de BVPA ook meerdere informele gezelschappen van PA-professionals actief, de zogeheten Koning Willem Kringen. De eerste al sinds midden jaren ’80. Ook deze Kringen bestaan nog steeds. In 1999 had ik het gevoel dat er naast de bestaande organisaties behoefte bestond aan een vereniging. Een vereniging die zowel de professionalisering van, alsmede de beeldvorming óver het public affairs vak vanuit een gezamenlijk doel en verband richting zou moeten geven. Een vereniging zoals ik die ook in Washington had gezien toen ik daar werkte. Indachtig de ontwikkelingen van het vak in Nederland op dat moment leek mij daarom de oprichting van een beroepsvereniging logisch. Aldus verwoord in de oprichtingsverklaring van de BVPA in 1999.

De vereniging

Door de loop der jaren kende de BVPA een vrij traditionele levenscyclus. En maakte alles mee wat hoort bij een groeiende vereniging: startend als nieuw en sexy, onstuimige groei, stroomlijnen van de verenigingsorganisatie, geleidelijke professionalisering van de back-office, bestuurlijke- en organisatorische kwetsbaarheid en wisselingen, managen van verwachtingen van leden, etc. Welke ontwikkeling op welk moment ook, het primaire doel van de vereniging is mijns inziens immer nog actueel. Zeker als je dit afzet tegen de trends van toen waarvan een deel nog aan de orde van de dag is.

Het vak

Organisaties blijven onverminderd investeren in public affairs. De afgelopen 20 jaar, ieder jaar weer meer. Dat leidt tot een verdere toename van het aantal PA-professionals, zowel in-huis als extern. Met die toename nam ook de mate van professionaliteit toe, alsmede het profiel en belang van vakkennis. Ook de interesse en aandacht vanuit maatschappij en media namen toe. Aandacht die de reputatie van het vak overigens niet altijd ten goede kwam, maar ons wel een belangrijke spiegel voorhield.

Met deze ontwikkelingen in het achterhoofd kan de vraag worden gesteld of de BVPA de oprichtingsdoelstelling daadwerkelijk heeft aangejaagd? Nog nuttiger is het denk ik om vooruit te kijken en de vraag te stellen: hoe gaat de BVPA de komende jaren in een behoefte voorzien? Want wat je ook over het verleden zegt, voor mij is één ding duidelijk: meer dan ooit heeft de PA-beroepsgroep de verantwoordelijkheid zich professioneel te organiseren en profileren. Vanuit deze optimistische grondhouding doe ik een aantal suggesties die ik ‘onze’ vereniging toewens, waarbij ik terdege besef: zoveel leden, zoveel wensen.

De beroepsvereniging van de toekomst

1. Voor de toekomst is ‘focus’ het sleutelwoord: liever enkele zaken goed doen, dan veel zaken half. Vanuit dit uitgangspunt kan ik mij voorstellen dat de vereniging zich meer richt op verdieping dan verbreding van de activiteiten van de vereniging. Noem het een “BVPA – back to basics”. Waarbij een aantal met elkaar samenhangende zaken aan de orde kunnen komen:

• Zorg dat meer ‘hard-core’ PA-professionals zich verbinden aan de BVPA. Een aantal PA-professionals laat zich immers nog steeds niet verleiden om lid te worden van de BVPA.
• Versterk onder leden het gevoel van verantwoordelijkheid dat komt met het lidmaatschap. Of dat nou bewustzijn is ten aanzien van de Gedragscode, het deelnemen aan masterclasses of andere zaken waar door de vereniging in wordt voorzien. Minder vrijblijvendheid dus.
• Actualiseer het ledenbestand: geldt voor ieder bestaand lid dat hij/zij meer dan 24 uur/week aan PA besteedt? En zijn de ledencriteria überhaupt nog van deze tijd? De kwaliteit van het ledenbestand gaat voor de kwantiteit.
• Motiveer de leden tot grotere betrokkenheid. Zoals bij iedere vereniging het geval is, is het ook voor de BVPA een uitdaging om vrijwilligers blijvend te motiveren, nieuwe gezichten te vinden en als organisatie fundamenteel te innoveren. Met de basis op orde en minder vrijblijvendheid activeer je leden gemakkelijker. Het bestuur van de vereniging kan zich dan ook meer richten op visie-ontwikkeling en de uitrol van kerntaken, zoals bijvoorbeeld de invulling van een leerstoel, de samenwerking met andere beroepsverenigingen en het voortvarend actualiseren en inrichten van een organisatie die de Gedragscode handhaaft.

2. Terecht staat het stimuleren van de professionalisering van het vak hoog in het vaandel en heeft de BVPA daar de afgelopen jaren hard aan gewerkt. Dat moet onverkort onze aandacht houden. Maar alleen maar dat doen, maakt ons niet toekomst-proof. Als georganiseerde beroepsgroep moeten wij ons bijvoorbeeld durven uiten over onze plaats en bijdrage aan de democratie. Hoe wij verantwoord opereren in een veranderend politiek-bestuurlijk landschap. En hoe wij omgaan met feiten in een tijd van de ‘korte klap’ en (sociale) media-profilering van stakeholders die voor ons vak belangrijk zijn.

3. Een beroepsvereniging moet gezichtsbepalend zijn voor de beroepsgroep. De achterban aan de hand nemen vanuit een gedeelde visie. De BVPA deed dat bijvoorbeeld toen in de Tweede Kamer een nota over ons vak het daglicht zag. Daarnaast wens ik ons een vereniging toe die PA-professionals verbindt, inspireert en faciliteert om vanuit de praktijk aan maatschappij & media te vertellen wie we zijn, wat we doen en waar we voor staan. En als het ooit tot regulering van ons vak komt in Nederland, dan maken wij onderdeel uit van de vormgeving van deze regels. Zo kunnen juist PA-professionals zorgen voor overbrugging tussen bedrijfsleven en politiek. Als beïnvloeders pur sang moeten juist wij toch in staat zijn om de beeldvorming over ons eigen vak positief te beïnvloeden? Het is een kerntaak van onze beroepsvereniging om onze license-to-operate te verankeren bij maatschappij en politiek. Met als opbrengst een versterkt vertrouwen in de PA-beroepsgroep.

Tot slot

Er gebeurt zoveel moois in ons vak. Of het nu gaat over de groei van digital public affairs, het toenemend belang van EU-affairs en ‘Brussel’, de betrokkenheid bij fusies en overnames, onze verantwoordelijkheid bij de vormgeving van de strategie van een onderneming, het profileren en positioneren van de CEO, de strategische oriëntatie op global public affairs bij multinationale ondernemingen, en de verwevenheid tussen maatschappelijk verantwoord ondernemen en PA. Ik verwacht dat ook deze ontwikkelingen worden gematcht met de strategie, structuur en activiteiten van de BVPA. Dat maakt de vereniging toekomstbestendig en klaar voor de volgende 20 jaar.