De stikstofcrisis zet provincies op de kaart van lobbyisten

Nederland heeft opvallend veel provincies voor een land van zijn omvang. Vergelijk het maar eens met Canada. Het op één na grootste land ter wereld heeft er 10 – plus 3 zogenoemde territories. Iemand die voor het eerst in Nederland aankomt, zou kunnen denken dat die Nederlanders dan wel hele grote waarde hechten aan deze bestuurslaag. Dat zou met het oog op de stikstofproblematiek – en andere milieuzaken zoals vergunningen – wel moeten, maar blijkt niet uit bijvoorbeeld de stembusgang. De opkomst bij provinciale verkiezingen schommelt al sinds begin jaren negentig tussen de 45 en 55%. Eén van de redenen is dat kiezers geen beeld hebben bij wat de provincie doet. Belangenbehartigers hebben dat wel of zullen dat snel op het netvlies krijgen.

De komende periode, tot voorbij de provinciale statenverkiezingen van maart volgend jaar, moet de provincie op last van minister Van der Wal-Zeggink ingrijpend beleid ontwikkelen om de uitstoot van stikstof fors terug te dringen. Met consequenties voor veeteelt, die de meeste ammoniak uitstoot, èn de sectoren industrie, mobiliteit en bouw. Deze laatste zijn in het mediageweld onderbelicht, maar betekent niet dat zij buiten schot blijven.

De minister voor Natuur en Stikstof werkt namelijk aan een landelijk plan voor de reductie van die andere ‘stikstofpoot’, stikstofoxiden, waarvoor de genoemde sectoren mobiliteit, industrie en bouw met name verantwoordelijk gemaakt worden. Stikstofoxiden waaien verder uit dan ammoniak, die ene ‘stikstofpoot’, en dat maakt nationale maatregelen logischer. Provincies kunnen hier, zij het beperkter, in de uitvoering overigens nog aan knoppen draaien. Dat zullen ze proberen, want de maatschappelijke spanningen zijn enorm. De onheilspellende commentaren dat zelfs zonder veeteelt de natuur nog niet voldoende geholpen zou zijn, doen de rest.

Trouwens, ook voor wat betreft de uitstoot van ammoniak kan de industrie worden aangesproken. In het Nationaal Programma Landelijk Gebied stelt stikstofminister Van der Wal-Zeggink de provincies heldere doelen voor de reductie van ammoniakemissies. Omdat het grootste deel van deze emissies uit landbouwbronnen komt, zal de reductie wat de minister betreft vooral uit deze sector moeten komen – maar niet alleen. Vergunningplichtige industrie stoot soms ammoniak uit nabij natuurgebieden en kan ook reductiedoelen opgelegd krijgen.

Nog lang niet alles is in beton gegoten. De provincies moeten maatwerk leveren en de ammoniakdoelen kunnen nog wat aangepast worden bijvoorbeeld als gevolg van maatregelen voor het verminderen van stikstofoxiden. Het overstappen van fossiele brandstoffen op hernieuwbare energie kan bij dat laatste helpen maar zal tijd nodig hebben. Zeker als je bedenkt dat Limburg en Noord-Brabant, beide met een flinke stikstofopgave, een voorlopige stop op nieuwe of zwaardere elektriciteitsaansluitingen hebben afgekondigd, omdat er onvoldoende capaciteit is.

Als iemand volgend jaar na de verkiezingen landt in Nederland, zou zijn waarneming zo maar wèl juist kunnen zijn. De provincie doet er plots toe en het zoemt er van de politieke activiteiten. Belangenbehartigers zullen hun stempel willen drukken op het stikstofbeleid.

Foto door Petr Ganaj