Waarom de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 nú al op uw agenda moeten staan

Staat woensdag 18 maart 2026 al genoteerd? Zo niet, zet hem er dan direct in. Over iets minder dan een jaar mogen Nederlanders weer naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Terwijl er op nationaal en Europees niveau volop wordt gelobbyd richting verkiezingsprogramma’s en formatietafels, wordt het lokale speelveld nog vaak onderschat. Ten onrechte, want gemeenten hebben steeds meer invloed op beleid dat bedrijven en organisaties direct raakt.

Wie alleen al kijkt naar de sterke groei van het aantal public affairs-medewerkers bij gemeenten, ziet dat ook zij veel assertiever zijn geworden in hun lobby richting de provincie, Den Haag en zelfs Brussel. Lokale politiek staat niet op zichzelf; het is een cruciale schakel in bredere beleidsvorming.

Welke thema’s gaan de gemeenteraadsverkiezingen bepalen?

Hoewel de verkiezingsprogramma’s nog geschreven moeten worden, tekenen zich nu al enkele thema’s af die een belangrijke rol gaan spelen en impact hebben op bedrijven en organisaties. Zo zijn steeds meer gemeenten zich steeds specifieker gaan bemoeien de inhoud van reclame binnen de gemeentegrenzen. Denk aan restricties op fossiele reclames of regelgeving rondom ongezonde voeding. En veel gemeenten zijn juist nu bezig met de uitwerking van het woonbeleid van minister Keijzer. Lokale keuzes in woningbouw, huurregulering en transformaties hebben directe gevolgen voor ontwikkelaars, investeerders en bewoners.

Het probleem van netcongestie vierde onlangs zijn vijfde verjaardag. Hoewel de oplossingen nog niet in zicht zijn, zal dit thema ook de komende jaren de agenda’s van lokale bestuurders domineren. Net als de uitdagingen op infrastructureel gebied waar gemeenten vaak lobbyen voor aanvullende financiering bij het Rijk.

Als een schaduw boven de verkiezingen hangt de discussie over het zogenaamde ‘Ravijnjaar’. De financiering die gemeenten krijgen van het Rijk vermindert per 2026 flink, waardoor gemeenten gezamenlijk zo’n 3 miljard moeten bezuinigen. Voor veel gemeenten heeft het Ravijnjaar verregaande consequenties. De druk die dit dossier meebrengt op de lokale begrotingen en het ontbreken van een oplossing kan ertoe leiden dat er in verkiezingsprogramma’s meer dan voorheen wordt nagedacht aanvullende mogelijkheden om extra te belasten. En belastingen verhogen? Dat doet men liever niet bij de kiezer…

Wethouders: onmisbare bondgenoten voor bedrijven en organisaties

Er is nog een reden om lokale politiek niet te onderschatten. En dat is dat wethouders en burgemeester zich hebben ontpopt als uitermate effectieve lobbyisten voor de belangen van bedrijven en organisaties in hun gemeenten. Wat lokale bestuurders uitermate effectief maakt in hun lobby is dat wanneer zij om tafel zitten met een Tweede Kamerlid, ze meestal spreken met iemand die dezelfde achtergrond deelt. Het overgrote deel van de leden van de Tweede Kamer heeft immers in een gemeenteraad gezeten of is zelf wethouder geweest. Hoewel ze soms geen politieke kleur delen, spreken zij wel elkaars taal, delen ze dezelfde achtergrond en begrijpen ze beiden de politieke dynamiek rondom besluitvorming. Kortom, ze begrijpen elkaar en dat creëert vaak bij het eerste contact al een startpunt voor samenwerking. Laat staan wanneer de gesprekspartners ook nog eens een politieke kleur delen of uit dezelfde regio komen.

Waarom nu de tijd is om te handelen

Voor de zomer zijn de meeste verkiezingsprogrammacommissies al vergevorderd met hun plannen. Bij enkele landelijke, meer ervaren partijen worden kaders centraal vastgesteld, terwijl andere – vooral lokale – partijen in kleinere gemeenten vaak later aan hun programma beginnen. In het najaar worden de verkiezingsprogramma’s behandeld op lokale afdelingsvergaderingen. Tegelijkertijd worden de commissies samengesteld die zich bezighouden met de kandidatenlijsten en wethoudersposities. In de komende maanden vinden gesprekken plaats en maken steeds meer partijen hun lijsttrekker bekend, al dan niet na interne stemmingen.

Kortom, de piketpalen voor het gemeentebeleid tot 2030 worden in de komende maanden al geslagen. Dit is hét moment om te bepalen of en hoe uw organisatie een rol wil spelen in de aanloop naar de verkiezingen.