Van Randstad naar regio: de groeiende rol van de regio in de nationale politiek

De Nederlandse regio’s stonden recent meermaals in de schijnwerpers. Bijvoorbeeld door de Provinciale Statenverkiezingen, waar de kloof tussen ‘Randstad en regio’ groter dan ooit leek. Of het recente rapport ‘Elke Regio Telt!’, waarin de verschillen in brede welvaart tussen de regio’s werden blootgelegd: essentiële voorzieningen zoals scholen, huisartsenpraktijken, winkels en bushaltes verdwijnen, wat de leefbaarheid van gemeenschappen in de regio onder druk zet. Deze ontwikkeling is niet los te zien van de groeiende populariteit van regionale partijen en heeft daarmee ook zijn weerslag op de nationale politieke agenda.

Regionale ongelijkheid

Onlangs is het rapport Elke Regio Telt! gepubliceerd door drie adviesraden: de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB). Het rapport wijst uit dat de regionale verschillen in brede welvaart de laatste jaren steeds groter zijn geworden en, misschien belangrijker nog, dat het overheidsbeleid daaraan bijdraagt. Een aantal regio’s buiten de Randstad kampt hierdoor met een stapeling van achterstanden op diverse aspecten, zoals inkomen, leefomgeving, publieke voorzieningen en werkgelegenheid. In reactie op het rapport beaamde minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dan ook dat de overheid in het verleden te vaak heeft weggekeken bij de belangen van de regio.

Ook binnen politiek Den Haag is de regio ondervertegenwoordigd, zo blijkt uit recent onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. De afgelopen decennia kwam een aanzienlijke meerderheid van de Kamerleden uit de Randstad, en richtten de meeste Kamervragen zich op het Randstedelijk gebied. Deze onevenredige vertegenwoordiging heeft volgens de onderzoekers geleid tot regionale onvrede, omdat het gevoel heerst dat politici bepaalde regio’s en belangen over het hoofd zien.

Regionale partijen en de groeiende rol van de regio

Regionale partijen zijn de afgelopen jaren steeds succesvoller geworden bij regionale verkiezingen. Een goed voorbeeld van deze ontwikkeling is uiteraard de ongekende zege van ‘boerenpartij’ BoerBurgerBeweging (BBB) in de laatste Provinciale Statenverkiezingen, waarbij het de grootste partij werd in alle twaalf provincies. Ook op nationaal niveau lijkt deze trend zich door te zetten. Zo is BBB volgens de laatste peilingen momenteel de grootste partij van Nederland.

De groeiende aandacht voor de regio heeft ook geleid tot een heroverweging van de rol van de provincies en gemeenten in de nationale politiek. Naast het feit dat steeds meer aandacht aan de regio’s wordt geschonken, verschuift ook de besluitvorming steeds vaker richting lokaal niveau. Hierdoor spelen gemeenten en provincies een steeds grotere rol bij belangrijke maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatverandering en de energietransitie. Dit alles biedt kansen voor een betere afstemming van beleid op de specifieke behoeften en uitdagingen van de verschillende regio’s in Nederland. Hiervoor is echter ook een goede en gestructureerde lobby vanuit de regio nodig.

Vooruitblik

Inmiddels lijkt in Den Haag meer aandacht te zijn voor de regio, zoals bijvoorbeeld te zien is in toenemende aandacht van partijen en Kamerleden in verschillende debatten en Kamervragen. Partijen als bijvoorbeeld het CDA – die de afgelopen jaren veel kiezers uit de regio hebben zien weglopen – richten zich de laatste tijd steeds nadrukkelijker op regio’s buiten de Randstad. Ook gaat de Tweede Kamer tijdens een rondetafelgesprek op 31 mei met verschillende regio’s in gesprek over de conclusies en implicaties van het rapport Elke Regio Telt!.

Het is duidelijk dat de regio weer op de kaart staat in Den Haag.