Onderzoek Public Matters: wat zijn de bronnen voor Kamervragen?

Nieuwsberichten zijn al sinds jaar en dag een belangrijke bron voor politici om issues te agenderen in de Tweede Kamer. Uit onderzoek van Public Matters blijkt dat berichtgeving in traditionele media nog steeds het vaakst aanleiding is voor het stellen van Kamervragen. Het stellen van Kamervragen is vaak de eerste stap om een onderwerp op de politieke agenda te krijgen. Public Matters inventariseerde de bronnen van Kamervragen en bracht in kaart welke politieke partijen welke mediabronnen gebruiken.

Bijna alle Kamervragen worden gesteld op basis van een mediabron. Public Matters wilde weten welke bronnen het meest worden gebruikt door de Tweede Kamerleden voor het stellen van Kamervragen. Traditionele media (kranten en online) worden door de Kamerfracties nog steeds het meest aangehaald als bron (49% van alle Kamervragen).

De NOS is de enige nieuwsbron die door alle politieke partijen wordt aangehaald voor Kamervragen. Inzoomend op alleen de traditionele media, valt op dat de acht grootste partijen in de Tweede Kamer relatief gezien evenveel gebruik maken van de NOS (18% tot 26% van traditionele media). Per politieke partij zien we wel duidelijke verschillen in voorkeuren per traditionele media voor het stellen van Kamervragen:

• PVV: de Telegraaf (27%), NOS (19%), Algemeen Dagblad (15%)
• GL-PvdA: NOS (22%), NRC (10%)
• VVD: NOS (22%), de Telegraaf (22%), Algemeen Dagblad (11%)
• NSC: NOS (19%), NRC (19%), Financieele Dagblad (15%), de Volkskrant (15%)
• D66: NOS (23%), De Telegraaf (9%), Financieele Dagblad (9%), de Volkskrant (9%)
• BBB: NOS (18%), De Telegraaf (18%), Algemeen Dagblad (18%)
• CDA: NOS (20%), De Telegraaf (17%)
• SP: NOS (26%), NRC (9%)

Daarnaast maken sommige politieke partijen ook veelvuldig gebruik van lokale media. De BBB en SP baseren bijna een kwart (24%) van hun op traditionele media gebaseerde Kamervragen op lokale media, de PVV en GL-PvdA bijna een vijfde (19%). De andere vier grootste partijen maken relatief gezien weinig gebruik van lokale media.

Sociale media minder relevant voor Kamervragen

Uit het onderzoek komt ook naar voren dat sociale media een minder belangrijke rol voor Kamervragen spelen dan menigeen wellicht zou denken. We zien dat Kamerleden erg actief zijn op sociale media zoals X (voorheen Twitter) en LinkedIn om hun boodschappen uit te dragen – toch blijkt dat in slechts 2% van de Kamervragen X als bron is gebruikt.

Oppositiepartijen stellen veruit de meeste Kamervragen aan het Kabinet. Uit de inventarisatie bleek dat ruim tweederde van de vragen door Kamerleden van oppositiepartijen zijn gesteld. Koplopers in het stellen van Kamervragen zijn GL-PvdA (125 vragen) en de SP (80 vragen), terwijl Denk (13 vragen) en Volt (15 vragen) de minste vragen stellen. Kijkend naar omvang van de fractie dan blijkt dat JA21 (18 vragen per zetel), SP (16 vragen per zetel) en PvdD (11,5 vragen per zetel) relatief de meeste Kamervragen stellen.

Gaat het om de vraag of het antwoord?

Kamervragen moeten binnen drie weken worden beantwoord, tenzij er om uitstel wordt gevraagd. Soms zijn de vragen aan meerdere bewindspersonen gesteld en wordt dus op verschillende ministeries gewerkt aan de beantwoording. Wat opvalt is het verschil tussen feitelijke vragen en vragen met een duidelijke politieke signatuur. Die laatste tekenen zich vaak door suggestieve vragen en daarbij gaat het vooral om de vraag en niet om het antwoord. Wie een onderwerp echt op de politieke agenda wil krijgen, weet naar welk antwoord moet worden gezocht of waar juist geen antwoord mogelijk is. Waar een goed artikel in de krant leidt tot politieke aandacht, zijn er ook scherpe vragen nodig om deze aandacht vast te houden.

Noot voor de redactie

Inventarisatie Public Matters:

• Data van geanalyseerde Kamervragen: 1 februari t/m 30 april 2024;
• Duplicatie van Kamervragen: Een aantal ‘sets’ van de Kamervragen zijn door meerdere partijen ingediend – in dat geval telden we de sets Kamervragen per indienende partij één keer mee;
• Gebruik primaire bronnen: in het onderzoek is steeds de eerste bron meegenomen op basis waarvan de vraag is gesteld. Bronnen die later in een set vragen zijn aangehaald – bijvoorbeeld ter ondersteuning van vervolgvragen – zijn niet meegeteld.