Een terugblik: een dialoog over lobbyen in het Sloveense parlement

Afgelopen vrijdag was Pieter Walraven (Managing Partner) te gast in het parlement van Slovenië bij een sessie genaamd ‘Professionalization of legal lobbying’. Samen met onder andere Mihael Cigler (Slovenië) Markus Eder (Oostenrijk), Dominik Meier (Duitsland) en Dominique Reber (Zwitserland) stond hij stil bij de ervaringen met lobby-regulering in andere landen waaronder Nederland.

“We stonden stil bij het belang van het definiëren van lobby/lobbyist. Vooral in landen waar een register is ingevoerd ontstaan onduidelijkheden en verkeerde verwachtingen als de definitie niet goed is bepaald en besproken. In Duitsland heeft men voor een brede definitie gekozen, maar toch ook enkele partijen uitgesloten. Het gaat daarbij om kerken en vakbonden, terwijl ook door deze organisaties aan belangenbehartiging wordt gedaan.

Dominique Reber benadrukte het belang van ruimte geven aan alle belanghebbenden om hun stem te laten horen. In Zwitserland spelen referenda daarin een belangrijke rol. In Nederland zien we bij de totstandkoming van wet- en regelgeving meer aandacht voor consultaties en het transparant maken van de partijen waarmee is gesproken.

Zelf heb ik stilgestaan bij het belang van tegenmacht. Daarover is in Nederland het afgelopen jaar terecht veel gesproken. De sessie in Slovenië herinnerde mij eraan dat er ook nog veel werk te doen is. Zo worden in Nederland 17,4 miljoen inwoners vertegenwoordigd door slechts 150 Tweede Kamerleden (1 op 116.000) verdeeld over 20 fracties. Vergeleken met veel andere EU-landen is dit absurd laag. Gelet op de hoeveelheid en complexiteit van de uitdagingen, vraag ik me regelmatig af hoe beleidsmakers met deze beperkte middelen voldoende toezicht kunnen houden op het landsbestuur. Ook de Rijksoverheid is in relatieve zin de afgelopen jaren afgeschaald waardoor veel sector-specifieke kennis bij ministeries is verdwenen. Dat maakt ook de dialoog met diezelfde sector lastiger.

De aandacht voor het versterken van tegenmacht ondersteun ik dus volledig. Maar het kost tijd om dit te realiseren. Voor lobbyisten is het gebrek aan kennis van nature een kans. Echter, het is veel meer dan dat. Het is een extra verantwoordelijkheid voor iedereen die belangen behartigt. Het betekent dat zij verantwoord dienen omgaan met het verschil in kennis, transparant zijn over belangen en bereid zijn om het hele verhaal te vertellen.

Dat brengt mij bij een punt dat voor mij cruciaal is in public affairs: wederzijds begrip. Een goede belangenbehartiger moet in staat zijn zich in te leven in de wereld van de persoon aan de andere kant van de tafel. Dat betekent inzicht en begrip van de context, agenda en de handelingsperspectieven van die persoon. En daar dan ook rekening mee houden in plaats van enkel oog voor het eigen belang. Ook in de geopolitieke arena worden we regelmatig geconfronteerd met het hoe belangrijk wederzijds begrip is. Wie investeert in wederzijds begrip legt de basis voor een dialoog.

Een structurele dialoog over lobbyen ontbreekt momenteel in Nederland. Het afgelopen jaar is er – mede gedreven door incidenten – wel meer over lobbyen gesproken in de Tweede Kamer. Zou het om die reden niet een goed idee zijn om een jaarlijks rondetafelgesprek en debat over lobbyen te organiseren? Dat kan veel bijdragen aan het bewustzijn bij zowel beleidsmakers als het publiek. Het zou er ook voor zorgen dat lobbyregels en (vrijwillige) gedragscodes meer gaan leven en een breder draagvlak krijgen. Ik hoop dat mensen beter begrijpen hoe er wordt gelobbyd in Nederland. Misschien worden sommige vooroordelen bevestigd, maar men zal zien dat het merendeel van de belangenbehartigers op een gezonde manier bijdragen aan het publieke debat.”