Een half jaar Schoof – “vooral doorgaan”?

Op 2 januari is het exact een half jaar geleden dat het Kabinet Schoof aantrad. Een bijzonder kabinet, neergezet door de politieke leiders van PVV, VVD, NSC en BBB, dat extraparlementair zou optreden onder leiding van een minister-president die nog nooit zelf in de politieke spotlights had gestaan. Een recept voor mislukking zeiden velen een half jaar geleden.

Een half jaar later is het een mooi moment om de eerste balans op te maken, is dit kabinet inderdaad gedoemd te mislukken of kunnen we concluderen dat dit kabinet langer zal zitten dan menigeen denkt?

Hoe lijkt het te gaan?

Op het eerste gezicht loopt het allemaal niet van een leien dakje. In het eerste halfjaar zijn twee (NSC) staatssecretarissen vertrokken, in beide gevallen speelden onderlinge verhoudingen en het (mis)management daarvan een rol. Ook de behandeling van de begrotingen kan geen doorslaand succes worden genoemd. Het meest in het oog springende voorbeeld is de Begroting van OCW, hierover zijn tot op het laatste moment onderhandelingen gevoerd, met als resultaat dat er voldoende steun in de Tweede Kamer was voor deze begroting. Omdat er in deze onderhandelingen echter last minute geld is weggehaald bij de zorg dreigen andere processen nu gevaar te lopen. Diverse organisaties zijn namelijk uit onderhandelingen rondom een zorgakkoord gestapt. Daarnaast wil de Eerste Kamer op 21 januari nog vragen stellen over de gevolgen voor de zorg voordat ze überhaupt de begroting gaan behandelen.

En ook het introduceren van strenge asielwetgeving loopt anders dan in ieder geval de grootste coalitiepartij had gehoopt. Waar het de bedoeling was om via crisiswetgeving binnen een paar maanden de asielwetgeving aan te scherpen, zijn de nieuwe plannen pas vlak voor kerst door de Ministerraad goedgekeurd om vervolgens via de Raad van State en de beide Kamers nog maanden onderdeel van politieke discussie te blijven.

Daarnaast volgen er nog discussies over stikstof en ligt er met het Belastingplan en het snel moeten vinden van een financiële dekking om de btw verhoging op sport en cultuur niet door te laten gaan een flinke hypotheek op de komende Voorjaarsnota.

Snelle val?

Hierop gebaseerd lijkt dit kabinet nog steeds een grote kans te maken om binnenkort te vallen, maar zijn er ook aanwijzingen die richting het tegendeel wijzen? Public Matters heeft een aantal gegevens op een rij gezet om het afgelopen halfjaar van dit kabinet objectief te kunnen vergelijken met voorgaande jaren en zo te beoordelen of er wellicht toch een fundamentele basis wordt gelegd voor een iets langere rit.

Tegenwerking

Tegenwerking is objectiveerbaar te maken door te kijken naar aantallen ingediende moties, amendementen en Kamervragen. Je zou kunnen stellen hoe meer er hiervan worden ingediend des te meer tegenwerking er is tegen een zittend kabinet. Laten we eens kijken en vergelijken.

Hierbij is het verstandig om niet te kijken naar het laatste halfjaar van 2023. Toen was er in aanloop naar de verkiezingen in november een demissionair kabinet. Laten we dat buiten beschouwing en vergelijken we het eerste halfjaar Schoof met voorgaande jaren dan valt op dat er het afgelopen halfjaar minder moties en Kamervragen zijn ingediend. Ook het aantal amendementen is in ieder geval niet hoger dan in veel andere periodes. Daarmee zou je kunnen concluderen dat er vooralsnog minder officiële tegenwerking is tegen dit kabinet dan er op het eerste gezicht lijkt te zijn. Daarmee is mogelijk een basis gelegd om niet te mislukken.

Formatieduur

In 2017 trokken de Tilburgse Economen Präst en Van Dalen de voorzichtige conclusie dat de formatieduur een positief effect heeft op de lengte van de zittingsperiode van een kabinet. Dat het Kabinet Schoof met 223 dagen ruim boven het gemiddelde aantal van 94 dagen zit zou dus ook een voorzichtige voorspelling van een lange zittingsduur kunnen betekenen.

“Vooral doorgaan”?

In de jaren 80 van de vorige eeuw werd Barry Stevens, jurylid van de Soundmixshow, bekend vanwege zijn uitspraak ‘vooral doorgaan’. Daarmee wilde hij zeggen dat een kandidaat alles moest doen om zich verder te ontwikkelen en dat hij of zij zich door niets of niemand van de wijs moest laten brengen. Begin januari maken veel mensen goede voornemens. Minister-president Schoof zou als goed voornemen kunnen hebben om te leren van de afgelopen 6 maanden en om met Barry Stevens te spreken “vooral door te gaan”.

Foto door Valerie Kuypers